Vaccinatie tegen COVID-19: vraag en antwoord
De boosterprik wordt aangeraden voor de volwassen bevolking, vanaf 18 jaar. Zij worden uitgenodigd voor een boosterprik met een mRNA-vaccin. De IMC heeft hiervoor groen licht gegeven op basis van een advies van de Hoge Gezondheidsraad en de Taskforce Vaccinatie van het Regeringscommissariaat Corona. De volgorde van uitnodigen wordt bepaald in functie van dalende leeftijd en de tijdsduur sinds het vorige vaccin.
Aan immuungecomprimitteerde personen (inclusief personen met het syndroom van Down) werd eerst een extra basisvaccin gegeven. Omwille van de verminderde immuniteit, veroorzaakt door een bepaalde aandoening of door een behandeling, kunnen deze personen minder beschermd zijn na de basisvaccinatie met 1 of 2 prikken. Een 'extra' basisdosis is dan aangewezen om de basisvaccinatie te versterken en op het zelfde peil te proberen krijgen als bij personen zonder een immuunstoornis. Zo kunnen ook zij een maximale bescherming verkrijgen tegen een ernstig ziekteverloop, hospitalisatie of zelfs overlijden door COVID-19. Eind januari werd beslist dat de immuungecompromitteerde personen naast hun extra prik ook een boosterprik krijgen. Ben je eerst met drie dosissen Astrazeneca, Pfizer of Moderna gevaccineerd? Dan kan je je boostervaccin krijgen vanaf 3 maanden na je basisvaccinatie.
In Vlaanderen hebben alle jongeren van 12 tot en met 17 jaar sinds begin februari 2022 de mogelijkheid om een boostervaccin te krijgen. Na de beslissing van het Europees Geneesmiddelenagentschap en adviezen van de Hoge Gezondheidsraad en de Taskforce Vaccinatie heeft de IMC Volksgezondheid volgende beslissingen genomen :
- De boostercampagne voor de 12-17-jarigen met risicofactoren wordt verdergezet en uitgebreid. Het gaat hier concreet om immuungecompromitteerde jongeren, jongeren met chronische long- of hart- en vaatziekten, obesitas, ernstige astma, syndroom van Down, zeldzame ziekten, …
- Een boostervaccin bij de andere 12-17-jarigen kan toegediend worden op initiatief van de jongere of zijn/haar ouders/wettelijke verantwoordelijke. De jongere of zijn ouders/wettelijke verantwoordelijke kan/kunnen hiervoor zelf contact opnemen met het vaccinatiecentrum om het moment te kennen waarop dat mogelijk is.
Ongeacht het type vaccin dat bij de eerste, tweede prik of derde prik ( immuungecompromitteerde persoon) gegeven werd, zal voor een extra dosis een vaccin van Pfizer of Moderna (mRNA-vaccin) toegediend worden. Voor kinderen jonger dan 18 jaar wordt enkel Pfizer toegediend.
Het gaat om personen vanaf 12 jaar met verminderde immuniteit, veroorzaakt door een bepaalde aandoening of door een behandeling, waardoor ze minder beschermd kunnen zijn na basisvaccinatie met 1 of 2 dosissen. Een 'extra' dosis is aangewezen om maximale bescherming te verkrijgen tegen een ernstig ziekteverloop, hospitalisatie of zelfs overlijden door COVID-19.
Recente wetenschappelijke gegevens tonen aan dat het toedienen van een extra dosis mRNA vaccin (momenteel Pfizer of Moderna) bij deze patiënten met een verminderde immuniteit kan zorgen voor een betere immuunrespons. In België is daarom beslist om deze extra kwetsbare patiënten uit te nodigen voor een extra vaccinatiedosis, om zo hun bescherming tegen COVID-19 te optimaliseren.
Het betreft patiënten met:
- aangeboren afweerstoornissen
- chronische nierdialyse
- inflammatoire ziekten die behandeld worden met immunosuppressiva
- bloedkankers of andere kwaadaardige tumoren, die in actieve behandeling zijn/of waren de voorbije 3 jaren
- pretransplant-, stamcel transplant- en orgaantransplant patiënten
- HIV-patiënten waarvan het aantal CD4-cellen lager ligt dan 200 per mm³ bloed
- personen met het syndroom van Down
Deze patiënten kregen in principe in september 2021 een uitnodiging voor een extra vaccin en in februari 2022 voor een boosterprik.
Opgelet! Deze groep is niet dezelfde als de personen die in het voorjaar 2021 prioritair gevaccineerd werden als risicopersoon of persoon met onderliggend lijden. De groep met verminderde immuniteit is veel kleiner dan de groep die in het voorjaar opgeroepen werd.
Een infectie na basisvaccinatie (met 2 dosissen of met 1 indien gevaccineerd met Janssen) zal zeker een booster effect hebben. Voor hoe lang weten we niet en hoe sterk weten we ook niet. Uit de eerste gegevens blijkt dat dit sterk kan verschillen per individu. Hierdoor blijft het boostervaccin nog steeds aangeraden omdat dit een sterkere bescherming kan bieden (via antilichamen en T-cel immuniteit) dan de natuurlijke immuniteit opgebouwd door een infectie.
Het boostervaccin wordt gewoonlijk toegediend vanaf 14 dagen na genezing van de corona-symptomen, of minimaal 14 dagen na de positieve test indien er geen klachten werden ervaren. Je kan dus ook langer wachten om te vaccineren na een infectie.
- Iedereen die in België gedomicilieerd is en 5 jaar is of ouder, kan zich in België laten vaccineren. Je krijgt een persoonlijke uitnodiging volgens de volgorde van vaccineren die bepaald is in de vaccinatiestrategie en op basis van je gegevens in het Rijksregister. 5- tot 15-jarigen hebben wel de toestemming nodig van een ouder of voogd om gevaccineerd te mogen worden. Ouders (of de wettelijke voogd) kunnen die toestemming geven door hun kind te begeleiden in het vaccinatiecentrum of door een schriftelijke toestemming mee te geven. Bekijk meer informatie over vaccinatie bij 5-11-jarigen en de toestemmingsbrief, de toestemmingsbrief 12-15-jarigen of de vertalingen ervan.
- Voor bepaalde moeilijk bereikbare groepen zal men via respectieve ngo’s te werk gaan (bv. daklozen). Die personen hebben ook een rijksregisternummer als ze Belg zijn, en een domicilieadres van hun ngo.
- Belgen die officieel wonen en/of werken in het buitenland, worden in principe gevaccineerd in het land van verblijf. Maar ze kunnen er ook voor kiezen om in België gevaccineerd te worden.
- Niet-Belgen die langer dan 3 maanden in België verblijven, kunnen in België worden gevaccineerd als zij zich aanmelden in het gemeentehuis van hun tijdelijke verblijfplaats voor een domicilie-, referentie- of verblijfsadres, of een BIS-nummer krijgen. Een BIS-nummer is een uniek identificatienummer voor personen die niet ingeschreven zijn in het Rijksregister, maar die toch een relatie hebben met de Belgische overheden. Het gaat bijvoorbeeld om:
- buitenlandse stagiairs of werknemers die meer dan 3 maanden actief zijn in de Belgische gezondheidszorg.
- niet-Belgen die meer dan 3 maanden in België als student of werknemer ingeschreven zijn.
- niet-Belgen die meer dan 3 maanden in België verblijven (niet als werknemer of student).
- Personen die langer dan 3 maanden in België verblijven en gevaccineerd zijn met een niet-EMA-goedgekeurd vaccin, kunnen zich opnieuw laten vaccineren met een nieuw vaccinatieschema met een Europees goedgekeurd vaccin.
Ben je Belg, maar woon of werk je in het buitenland, dan word je in principe gevaccineerd in het land van verblijf. Maar je kan er ook voor kiezen om in België gevaccineerd te worden, zeker als je in een land woont dat niet werkt met dezelfde coronavaccins als in België.
- Dezelfde vaccins. Belgen die wonen in landen die dezelfde vaccintypes gebruiken als België, krijgen de raad om zich ter plaatse te laten vaccineren. Als je je niet in het land van verblijf kan laten vaccineren of praktische bekommernissen je zouden verhinderen, dan kan je ervoor kiezen om je toch in België te laten inenten. Dat zou ten vroegste vanaf augustus kunnen.
- Andere vaccins. In zo'n 150-tal landen of territoria wordt er gewerkt met andere vaccins dan in België. Belgen die daar wonen en op de ambassade of het consulaat-generaal ter plaatse zijn ingeschreven, kunnen zich registreren voor vaccinatie in België (sinds juni 2021). Ook hun partner van een andere nationaliteit en meerderjarige kinderen kunnen zich in België laten vaccineren.
Meer info
- Vaccinatie van Belgen in het buitenland | FOD Buitenlandse Zaken
- Belg in het buitenland? Neem contact op de Belgische ambassade of het Consulaat-Generaal in het land van verblijf.
Niet-Belgen die langer dan 3 maanden in België verblijven, kunnen in België worden gevaccineerd als zij zich aanmelden in het gemeentehuis van hun tijdelijke verblijfplaats voor een domicilie-, referentie- of verblijfsadres, of een BIS-nummer krijgen. Een BIS-nummer is een uniek identificatienummer voor personen die niet ingeschreven zijn in het Rijksregister, maar die toch een relatie hebben met de Belgische overheden. Het gaat bijvoorbeeld om:
- buitenlandse stagiairs of werknemers die meer dan 3 maanden actief zijn in de Belgische gezondheidszorg.
- niet-Belgen die meer dan 3 maanden in België als student of werknemer ingeschreven zijn.
- niet-Belgen die meer dan 3 maanden in België verblijven (niet als werknemer of student).
De Hoge Gezondheidsraad beveelt sterk aan dat zwangere vrouwen zich laten vaccineren, ongeacht wanneer tijdens de zwangerschap. Zwangere vrouwen die besmet raken met COVID-19 lopen immers een hogere kans op ernstige ziekte en op een premature bevalling met gezondheidsrisico's voor de baby.
Ook de boosterprik is sterk aanbevolen voor zwangere vrouwen vanwege dezelfde redenen dat de basisvaccinatie sterk aanbevolen werd. Enkele maanden na de basisvaccinatie begint de immuniteit af te nemen en is het belangrijk om deze opnieuw een 'boost' te geven. Zo wordt opnieuw de kans verkleind op ernstige ziekte en op een premature bevalling met gezondheidsrisico's voor de baby. De booster mag toegediend worden op elk tijdstip van de zwangerschap.
Lees de review van EMA met gegevens over veiligheid en werkzaamheid bij 65000 vrouwen die een mRNAvaccin kregen tijdens de zwangerschap. Vaccinatie voorkomt even goed ernstige ziekte als bij niet-zwangeren, en er is geen gestegen risico op zwangerschapsproblemen of miskraam.
Wil je zwanger worden, ook dan wordt sterk aanbevolen om je te laten vaccineren.
- Bekijk de video waarin Isabelle Dehaene van de Vrouwenkliniek UZ Gent toelicht waarom coronavaccinatie tijdens je zwangerschap belangrijk is.
- Lees het advies van de Hoge Gezondheidsraad inzake SARS-CoV-2-vaccinatie met behulp van een boodschapper RNA-vaccin van zwangere vrouwen, vrouwen die zwanger willen worden of vrouwen die borstvoeding geven
Als je borstvoeding geeft, mag je je laten vaccineren tegen COVID-19. Dat kan met alle beschikbare vaccins in België. Je moet de borstvoeding niet onderbreken. Hoewel er geen wetenschappelijke studies zijn over de veiligheid van deze vaccins voor de zogende baby gaat men ervan uit op basis van de werking dat deze vaccins veilig zijn, omdat ze geen levend virus bevatten en omdat de vaccinonderdelen zeer snel afgebroken worden in het lichaam.
Hetzelfde geldt voor de boosterprik tegen COVID-19. Je mag een boosterprik ontvangen als je borstvoeding geeft.
Allergie op zich is geen contra-indicatie voor vaccinatie. Heb je ooit een onmiddellijke of ernstige allergische reactie gehad na een vorig vaccin of had je na inname van een geneesmiddel dringende medische zorg nodig? Bespreek dit dan zeker met je arts. Je arts zal je allergieën beoordelen en je zo nodig doorverwijzen voor evaluatie door een allergoloog of voor vaccinatie in het ziekenhuis.
Voor vaccinatie van mensen met een allergie tegen een bestanddeel dat verwerkt is in een vectorvaccin of/en mRna vaccins of personen die eerder ernstig gereageerd hebben op een COVID-19-vaccin, kan het Nuvaxovid-vaccin (Novavax) gebruikt worden. Dit vaccin wordt verdeeld naar de 13 referentiecentra voor allergieën. Als je een gekende allergie hebt of ernstige bijwerking hebt gehad na een eerdere vaccinatie, kan je zelf contact opnemen met één van deze centra om een afspraak te maken.
Heb je systemische mastocytose of erfelijk angio-oedeem (2 zeldzame, erfelijke aandoeningen)? Neem contact op met je huisarts. Die neemt de nodige acties voor jouw vaccinatie.
De vaccins zelf bevatten geen bewaarmiddelen. Het dopje van het flacon van de vaccins bestaat niet uit latex. Mensen met een latexallergie mogen dus gerust het vaccin toegediend krijgen.
In zeer uitzonderlijke gevallen kan/mag een persoon om strikte medische redenen zich niet of onvolledig laten vaccineren tegen Covid-19 wegens zeer hoog risico op ernstige (allergische) reacties bij inenting.
Enkel indien er een allergie voor PEG of polysorbaat gekend en aangetoond is, of als er een ernstige nevenwerking na het eerste vaccin optrad, is het niet mogelijk om veilig te vaccineren (zelfs niet in een ziekenhuissetting). Mensen met een allergie voor PEG kunnen mogelijk gevaccineerd worden met het vaccin Nuvaxovid (Novavax). Het wordt verdeeld naar de 13 referentiecentra voor allergieën.
Meer over deze procedure voor wie om medische reden niet gevaccineerd kan worden.
- Voel je je ziek, grieperig of heb je koorts boven 38°C? Stel je vaccinatie-afspraak dan uit en maak een nieuwe als je volledig genezen bent.
- Ben je besmet met het coronavirus, en heb je klachten/symptomen? Je kan een vaccin krijgen vanaf 14 dagen nadat je geen symptomen of klachten van corona meer hebt. Kijk de datum van je vaccinatie-afspraak na en stel je vaccinatie uit indien nodig.
- Ben je besmet met het coronavirus, en heb je geen klachten/symptomen? Je kan een vaccin krijgen vanaf 14 dagen na de test waaruit bleek dat je corona had. Kijk de datum van je vaccinatie-afspraak na en stel je vaccinatie uit indien nodig.
- Heb je een ernstige of langdurige ziekte, dan is vaccinatie tegen COVID-19 sterk aanbevolen om je te beschermen tegen ernstige complicaties als gevolg van COVID-19. Een chronische aandoening vormt geen contra-indicatie voor de COVID-19-vaccinatie.
- Ben je in quarantaine op de dag van je vaccinatie? Stel je afspraak dan uit tot je niet meer in quarantaine bent.
- Bij twijfel vraag je best raad aan je (huis)arts.
Bleek je na een coronatest COVID-19 te hebben, dan moet je jouw corona-vaccinatie uitstellen. Dit geldt ook voor andere vaccinaties, zoals de basisvaccinaties van kinderen.
- Had je geen corona-symptomen of voelde je je niet ziek? Je mag dan een vaccin krijgen vanaf 14 dagen na die test.
- Had je corona-symptomen en voelde je je ziek? Je mag dan een vaccin krijgen als je 14 dagen geen klachten van corona meer hebt.
Kijk na of je vaccinatie-afspraak 14 dagen na de test is, of 14 dagen nadat je geen klachten meer hebt van corona.
Een natuurlijke infectie met het coronavirus geeft een immuniteit die slechts een aantal maanden aanhoudt. In de vaccinstudies ziet men dat er meer antistoffen (en ook geheugencellen) opgewekt worden waardoor de vaccins een betere bescherming geven dan de infectie zelf. Omdat de bescherming na het doormaken van COVID-19 maar enkele maanden duurt en er herinfecties vastgesteld worden, wordt vaccinatie aan mensen die COVID-19 hebben doorgemaakt aangeboden. Men verwacht dat de bescherming na vaccinatie sterker zal zijn dan na het doormaken van de ziekte. Dit wordt momenteel nog verder onderzocht.
Ook de boosterprik is sterk aangeraden.
Wanneer mag je een corona-vaccin (ook booster) krijgen na het meemaken van een corona-infectie?
- Had je geen corona-symptomen of voelde je je niet ziek? Je mag dan een vaccin krijgen vanaf 14 dagen na die test.
- Had je corona-symptomen en voelde je je ziek? Je mag dan een vaccin krijgen als je 14 dagen geen klachten / symptomen van corona meer hebt.
Wie kanker heeft gehad mag zich gerust laten vaccineren tegen het corona-virus, ook met de boosterprik.
Wie een behandeling krijgt, mag zich ook laten vaccineren: we raden wel aan om contact op te nemen met de oncoloog, behandelende arts of huisarts om het beste moment ten opzichte van de behandeling te plannen, om de werkzaamheid van het vaccin zo efficiënt mogelijk te maken.
Bloed, plasma en bloedplaatjes doneren is geen contra-indicatie voor coronavaccinatie.
Mag ik doneren na vaccinatie tegen COVID-19?
Informeer je voor je afspraak bij het Rode Kruis over de tussentijd die je moet respecteren tussen de vaccinatie en de bloeddonatie.
- Als je ziekteverschijnselen hebt met of zonder koorts (>38°C). Je kan ingeënt worden na genezing.
- Als je een COVID-19 infectie doormaakt of positief getest bent voor COVID-19.
- Had je corona-symptomen of voelde je je niet ziek? Ja mag dan een vaccin krijgen vanaf 14 dagen na die test.
- Had je corona-symptomen en voelde je je ziek? Je mag dan een vaccin krijgen als je 14 dagen geen klachten van corona meer hebt.
- Kijk na of je vaccinatie-afspraak 14 dagen na de test is, of 14 dagen nadat je geen klachten meer hebt van corona.
Experten zijn het er wereldwijd over eens, dat jezelf opzettelijk blootstellen aan het coronavirus riskant is, niet enkel voor jezelf, maar ook voor anderen.
- Meer druk op het zorgstelsel
Het aantal besmettingen is momenteel hoog. Elke besmetting draagt bij aan de druk op de gezondheidszorg. Doordat de omikronvariant van het virus milder is dan vorige varianten, is het risico op opname in het ziekenhuis lager. Doordat het aantal besmettingen zo hoog ligt, zal het aantal mensen die in het ziekenhuis zullen worden opgenomen ook hoog zijn. Ook zorgpersoneel valt uit. De wintermaanden zijn sowieso drukke maanden door griep, longontstekingen, RSV, … Door jezelf te besmetten, verhoog je mogelijk die druk als je ziek wordt en zeker als je in het ziekenhuis zou belanden. Daarnaast kan je ook anderen besmetten en die dus ziek maken.
- Je kan zieker worden dan je verwacht
Het snot of speeksel van iemand die op de piek van zijn besmetting zit, kan enorm veel virus overdragen. Als jij een dosis daarvan binnenkrijgt, kan je ernstig ziek worden. Sommige acute en chronische symptomen van COVID zijn erg zorgwekkend, zeker bij onderliggende gezondheidsproblemen. Bij ongekende onderliggende gezondheidsproblemen loop je een groter risico zonder het zelf te weten.
- Je kan long-covid krijgen
10 tot 20% van de mensen die COVID-19 kregen, hebben nadien langdurig symptomen, long-covid genoemd (bron WHO) zoals kortademigheid, hartkloppingen, vermoeidheid, concentratieproblemen, hoesten, borst-of maagpijn, hoofdpijn, spierpijn, zenuwpijnen, diarree of slaapproblemen. De duur van deze symptomen is niet te voorspellen. Vaccinatie is de beste manier om long-covid te vermijden.
- Het is niet de beste manier om immuniteit te krijgen
Sommigen denken dat blootstelling aan het coronavirus een betere bescherming tegen COVID-19 zou kunnen bieden, maar deze speculaties worden niet ondersteund door onderzoek.
- Je kan iemand besmetten die niet zo gemakkelijk herstelt
Hoewel sommigen een mild ziekteverloop hebben, zullen anderen wel ziek worden, niet kunnen gaan werken, naar het ziekenhuis moeten en de gezondheidszorg belasten. We moeten nog steeds ons best doen om anderen te beschermen.
Er zijn zeer zeldzame gevallen van myocarditis en pericarditis voorgekomen na vaccinatie met het Pfizer en Moderna-vaccin. Myocarditis en pericarditis zijn hartontstekingen waar de hartspier of het hartzakje ontstoken is.
Binnen de Europese Economische Ruimte (EER) werden 177 miljoen dosissen van Pfizer toegediend met 283 meldingen van myocarditis of pericarditis. Voor Moderna zijn er 20 miljoen dosissen toegediend met 38 meldingen van myocarditis of pericarditis.
De meeste meldingen zijn bij jonge mannen en jongens. Dit komt het vaakst voor na de tweede dosis en de symptomen komen meestal voor binnen een paar dagen na de toediening van het vaccin. De symptomen kunnen variëren, maar zijn vaak kortademigheid, een krachtige hartslag die onregelmatig kan zijn (hartkloppingen) en pijn op de borst. Het merendeel van de gevallen zijn mild met een gunstig verloop.
De gekende en mogelijke voordelen van COVID-19-vaccinatie wegen zwaarder door dan de bekende en potentiële risico's, waaronder het mogelijke risico op myocarditis of pericarditis. De meeste patiënten met myocarditis en pericarditis die zorg kregen reageerden goed op de behandeling. Hierdoor wordt vaccinatie tegen het coronavirus blijvend sterk aangeraden.
Nee, mRNA-vaccins worden intramusculair toegediend en het mRNA wordt door een aantal menselijke cellen opgenomen. Het mRNA dringt de celkern niet binnen en zal dus niet in contact kunnen komen met het menselijk DNA. Het mRNA is een leescode voor de productie van een eiwit, het S-eiwit. De menselijke cel is in staat om die leescode te ontcijferen en heeft hiervoor geen tussenkomst van haar DNA nodig. Na ontcijferen zal de menselijke cel het S-eiwit produceren, zodat ons afweersysteem in staat is om specifiek tegen het S-eiwit antilichamen te vormen. Het mRNA verdwijnt al na een paar uur uit ons lichaam.
De beschikbare coronavaccins bevatten geen dierlijke producten zoals gelatine. Ze zijn dus per definitie koosjer, halal en vegan. Meer info over de bestanddelen vind je in de bijsluiters van de coronavaccins.
Vrouwen
Neen. De COVID-19-vaccinatie heeft geen effect op je vruchtbaarheid. Er is amper een overeenkomst tussen het eiwit van die uitsteekseltjes en een eiwit dat een rol speelt in de vorming van de placenta bij een prille zwangerschap (syncytine-1). Wanneer je COVID-19 doormaakt of gevaccineerd wordt, ontwikkel je antistoffen tegen de uitsteekseltjes van het coronavirus.
Vermits er dus geen overeenkomst is tussen die eiwitten, zullen de antistoffen geen effect hebben op de placenta. Mocht die overeenkomst er wel zijn, dan zouden ook banale coronavirussen, die verkoudheden veroorzaken, de vruchtbaarheid aantasten, want alle coronavirussen hebben diezelfde minimale overeenkomst. En dit wordt helemaal niet waargenomen. Er is dus geen reden tot ongerustheid.
De meeste vrouwen ervaren geen invloed van het corona-vaccin op de menstruatiecyclus. Een minderheid van de vrouwer meldt een kleine verandering in hun cyclus. Het gaat meestal over het iets later starten van de menstruatie dan anders. Dit heeft niet te maken met het vaccin op zich, maar komt door de immuunrespons die het vaccin opwerkt. De menstruele cyclus is het resultaat van een complex samenspel tussen verschillende hormonen en kan beïnvloed worden door o.a. stress en veranderingen in het immuunsysteem. Deze kleine wijziging in de menstruatiecyclus is tijdelijk en heeft geen invloed op de vruchtbaarheid.
Lees de factcheck op gezondheidenwetenschap.be
Mannen
Er is geen enkele aanwijzing dat de coronavaccinatie een invloed heeft op de mannelijke vruchtbaarheid. Dat wordt ook niet verwacht. Dierproeven tonen alvast geen impact op de vruchtbaarheid of de spermakwaliteit.
Lees de factcheck op gezondheidenwetenschap.be
Van zodra COVID-19 vaccins in Europa beschikbaar komen, is de informatie over die COVID-19 vaccins publiek beschikbaar via de website van het Europees Geneesmiddelenagentschap (EMA). Ook het FAGG publiceert systematisch informatie over o.a. de samenstelling van de beschikbare vaccins.
De bestanddelen van de vaccins zijn te vinden in de bijsluiters. De bijsluiters vind je hier. Er zit geen gelatine of kippeneiwit in de vaccins, en al helemaal geen aluminium of kwik.
Is een vaccin goedgekeurd? Ook daarna houdt het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) het vaccin, en de studies in de gaten. Net zoals dat gebeurt voor medicijnen of andere vaccins. Want ieder medicijn of vaccin kent wel bijwerkingen. De meeste zijn vaak mild of van korte duur.
Krijg je na vaccinatie last van bijwerkingen die al dan niet in de bijsluiter staan vermeld? Dan kan je dit melden aan het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG). Experten van het FAGG evalueren die bijwerkingen. Dergelijke bevindingen worden ook wereldwijd gedeeld. Door de gegevens op grote schaal bijeen te brengen, worden eventuele signalen sneller ontdekt.
Treedt er een zeldzame bijwerking op of gaat er iets mis met de kwaliteit van een medicijn of vaccin? Dan beoordeelt het FAGG dit en neemt ze actie waar nodig. Bijvoorbeeld door de bijsluiter aan te passen of zorgverleners te waarschuwen. In het uiterste geval wordt het medicijn of vaccin van de markt gehaald.
De snelheid van ontwikkeling van de COVID-19 vaccins wordt vooral bepaald door de mate waarin alle activiteiten voorrang hebben gekregen: vanaf de ontwikkeling, tot de adviezen van de Ethische Commissie of regelgevende overheden, en tot de uitvoering van de vaccinatiestudies in de onderzoekscentra in de verschillende landen. Door telkens voorrang te geven aan de COVID-19 studies worden er heel wat jaren gewonnen, zonder daarom de kwaliteit van de studies of de veiligheid van de vaccins in het gedrang te brengen.
Alle regelgevende beslissingen met betrekking tot de toelating van vaccins worden onderbouwd door grondige tests, die voldoende robuuste gegevens opleveren om de patiëntveiligheid, de kwaliteit en de doeltreffendheid van het vaccin te waarborgen. Dat is nu niet anders. De wetenschappelijke deskundigen die vaccins evalueren, kijken altijd heel zorgvuldig naar de voordelen en eventuele risico's, met name omdat vaccins aan gezonde mensen worden toegediend. Elk lot vaccins wordt ook voortdurend gecontroleerd om ervoor te zorgen dat het veilig en doeltreffend blijft.
Een vaccin wordt alleen goedgekeurd als de kwaliteit, de doeltreffendheid én de veiligheid voldoende zijn aangetoond. Daarom zijn de klinische studies zo belangrijk. In de laatste fase (fase 3) wordt het vaccin op grote groepen mensen getest, vaak op tienduizenden mensen. Bij het coronavaccin zijn dit er zelfs veel meer dan bij andere vaccins, zo tussen de 20.000 en 60.000 mensen (waarvan de helft het kandidaat-vaccin krijgt en de andere helft een placebo). Dankzij die studies zien we of én welke mogelijke bijwerkingen er kunnen optreden. De meeste bijwerkingen worden binnen 6 weken na vaccinatie zichtbaar. Die worden dan tijdens de klinische studies opgepikt.
De kans op ernstige bijwerkingen nadat het vaccin is goedgekeurd, is dus klein. Toch kunnen we het nooit helemaal uitsluiten. Dit geldt niet alleen voor het coronavaccin, maar voor alle vaccins en medicijnen. Daarom houden we, ook na goedkeuring, het vaccin goed in de gaten. Voor het coronavaccin is er zelfs een speciaal bewakingssysteem opgezet om de veiligheid van de coronavaccins in de gaten te houden. Zo kunnen we snel ingrijpen als dit nodig is.
Bovendien zijn verschillende producenten vertrokken van bestaande constructies voor het maken van hun vaccin, waar we al lange termijn ervaring mee hebben. Dat geldt zowel voor de adeno-gebaseerde vaccins als voor de mRNA-vaccins.
Aanvankelijk werd aanbevolen om COVID-19-vaccins nooit samen met of kort voor of na een ander vaccin toe te dienen. Dit was uit voorzichtigheid, omdat deze vaccins nog heel nieuw waren en de veiligheid en werkzaamheid ervan nog niet zo uitgebreid gekend waren.
Ondertussen hebben we veel meer gegevens over de veiligheid van de gebruikte vaccins, en weten we dat COVID-19-vaccins gelijktijdig of met eender welke tussentijd met andere vaccins toegediend mogen worden, op een andere prikplaats.
Neen. Dat is ook niet nodig, want geen enkele aandoening geeft een verhoogde kans op bijwerkingen of vormt een reden om niet gevaccineerd te worden (behalve voor ernstige allergie). Dat geldt voor alle coronavaccins.
Ook voor mensen die een kankerbehandeling ondergaan, is er geen voorkeur voor een bepaald vaccin. Het gaat telkens om niet-levende vaccins met een hoge werkzaamheid tegen ernstige vormen van COVID-19 en tegen hospitalisatie door COVID-19, vanaf 3 weken na de eerste prik.
Het enige waarmee rekening gehouden wordt, zijn eventuele ernstige allergische reacties op niet-COVID-19-gerelateerde vaccinaties in het verleden of gekende allergische reacties op bepaalde bestanddelen van de coronavaccins. Het feit dat men in de vaccinatiecentra vraagt of je bloedverdunners neemt, heeft alleen te maken met de nodige duur van drukken op de plaats van de prik om nabloeden te vermijden.
Voor zwangere vrouwen is een mRNA-vaccin aangewezen. Dat wordt automatisch doorgegeven wanneer de huisarts een zwangere vrouw doorgeeft voor prioritaire vaccinatie bij de basisvaccinatie.
Preventief paracetamol innemen vlak voor je coronavaccinatie heeft geen bewezen meerwaarde. Neem pas paracetamol in zodra je klachten hebt zoals spierpijn, hoofdpijn, koorts, …. De paracetamol zal snel genoeg werken.
Neen. Ook de boosterprik is niet verplicht.
In België is alleen vaccinatie tegen polio verplicht. Alle andere vaccinaties zijn sterk aanbevolen. Dat is voor COVID-19 niet anders. Je kiest dus zelf of je je laat vaccineren tegen het coronavirus. Een vaccinatie beschermt niet alleen jezelf, maar ook de mensen om je heen.
Ja, de vaccinatie tegen COVID-19 is gratis.
Als er om medische redenen een huisbezoek nodig is voor de vaccinatie kan je huisarts een huisbezoek aanrekenen, als hij of zij op geen andere manier vergoedingen ontvangt voor de geïnvesteerde tijd.
Nee, je hoeft niet getest te worden op het virus (PCR) of antistoffen voor de vaccinatie. Ook als je besmet bent zonder dat je het weet, kan het vaccin veilig toegediend worden. Na vaccinatie worden de antistoffen ook niet gemeten. Momenteel is immers nog niet gekend hoeveel antistoffen we nodig hebben om beschermd te zijn.
Ben je op de dag van je vaccinatie in quarantaine? Stel je vaccinatie-afspraak dan uit tot na je quarantaine.
Dat kan, je dient hiervoor contact op te nemen met het vaccinatiecentrum.
Ja, je kan je tweede prik in België krijgen als je in het buitenland een eerste dosis ontving van een vaccin dat goedgekeurd is door het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) of van het als gelijkwaardig goedgekeurd vaccintype CoviShield. Je moet dan eerst contact opnemen met je huisarts om je vaccinatie te laten registreren. Daarna kan je bij het vaccinatiecentrum van je woon- of verblijfplaats terecht voor de tweede prik. Het vaccinatieschema wordt dan afgerond met hetzelfde vaccintype, ongeacht de termijn tussen 2 vaccinaties. Het is dus niet nodig een nieuw schema op te starten, er moet enkel een tweede dosis toegediend worden. Zo kan je alsnog het COVID certificaat van volledige vaccinatie bekomen.
Ontving je in het buitenland een eerste dosis van een vaccin dat (nog) niet goedgekeurd is door het EMA (bv. Sputnik V of Sinovac) met uitzondering van CoviShield, dan kan je geen tweede prik van hetzelfde vaccin krijgen in België. Kan je niet naar het land waar je je eerste vaccin ontving voor een tweede dosis dan kan je in België opnieuw gevaccineerd worden met een andere vaccin en vaccinatieschema.
Wil je als vrijwilliger-zorgverlener helpen in een vaccinatiecentrum? Ook studenten en gepensioneerden zijn meer dan welkom! Schrijf je in op de verschillende platformen waar men op zoek gaat naar vrijwilligers of tijdelijke werkkrachten:
- www.helpdehelpers.be: specifiek voor mensen met (para)medische achtergrond, zowel inzet als vrijwilliger als tijdelijke werkkracht
- crisisvrijwilligers.rodekruis.be: vrijwilligers bij het Rode Kruis
- www.vdab.be/helpindezorg: vacatures voor de zorg, vooral niet-medische profielen
Heel wat vaccinatiecentra hebben ook lokale kanalen en websites om vrijwilligers te rekruteren. De vaccinatiecentra kiezen uiteraard zelf op welke vrijwilligers zij een beroep doen.
Ben je 16 of 17 jaar? Dan mag je zelf beslissen of je je laat vaccineren. Omdat je ‘medisch meerderjarig’ bent, word je in staat geacht om daar zelf over te kunnen beslissen. De toestemming van je ouders is niet nodig, en omgekeerd kunnen ze je ook niet verplichten om je te laten vaccineren. Je moet in het vaccinatiecentrum ook geen formulier van ‘geïnformeerde toestemming’ ondertekenen. Het feit dat je je aanbiedt om gevaccineerd te worden, geldt als toestemming.
Ben je 15 jaar of jonger? Dan moet je normaal samen met je ouder(s) of voogd beslissen of je gevaccineerd wordt. Kom samen met je ouder(s) of voogd naar het vaccinatiecentrum. Als je ouder of voogd niet mee kan, mag je alleen komen met een door je ouder(s) of voogd ondertekende brief. Deze brief moet de volgende elementen bevatten:
- naam, voornaam en geboortedatum van de jongere
- naam, voornaam en handtekening van een ouder of voogd
- datum van de ondertekening
- een expliciete vermelding ‘Ik wens mijn kind te laten vaccineren tegen COVID-19 in het vaccinatiecentrum’.
Kom je alleen naar het vaccinatiecentrum zonder een brief van je ouders? Dan zal je een gesprek met een arts in het vaccinatiecentrum hebben, om te bekijken of je zelf kan kiezen om je te laten vaccineren. Je zal nooit een document moeten ondertekenen dat je akkoord gaat om gevaccineerd te worden. Het feit dat je naar het vaccinatiecentrum komt en je aanbiedt voor vaccinatie is voldoende.
Heb je nog vragen of twijfels? Spreek er dan over met je ouders en/of een zorgverlener (bij voorkeur je huisarts).
Net zoals bij andere vaccinaties moet voor een persoon die wilsonbekwaam is de toestemming worden gevraagd bij één van de volgende personen:
- de houder van een zorgvolmacht
- de wettelijk vertegenwoordiger (als de houder van een zorgvolmacht niet beschikbaar is)
- de behandelende huisarts (indien geen van bovenstaande beschikbaar)
- de coördinerend en raadgevend arts (indien geen van bovenstaande beschikbaar).
De beslissing van de bewoner of de vertegenwoordiger wordt in het zorgdossier van de bewoner genoteerd, samen met de datum en de wijze waarop de toestemming werd verleend. Alleen als niet met zekerheid een mondelinge toestemming van een bevoegd persoon genoteerd kan worden in het zorgdossier (bv. bij onenigheid in de familie), is het aan te raden om de toestemming schriftelijk te documenteren.
Sommige vaccins beschermen je je hele leven lang, andere moet je om de zoveel jaar opnieuw herhalen. Hoe lang de coronavaccins je precies beschermen, is afhankelijk van de werking van de vaccins maar ook afhankelijk van de varianten van het virus dat in onze maatschappij circuleren.
Voor de basisvaccinatie is het dit voorbije jaar duidelijk geworden hoe lang deze bescherming bieden en wanneer een boosterprik nodig is. Een boosterprik kan je krijgen vanaf:
-
minstens 2 maanden na de laatste vaccinatie met Janssen,
-
minstens 4 maanden na de laatste vaccinatie met AstraZeneca, Pfizer of Moderna
-
minstens 3 maanden na basisvaccinatie met 3 prikken voor immuungecompromiteerde personen
Hoe lang de boosterprik bescherming zal bieden, is nog niet gekend. Momenteel wordt de beschermingsduur verder opgevolgd in de klinische studies van gevaccineerde vrijwilligers.
We weten dat antistofbepalingen geen volledige weergave geven van de bescherming. De interpretatie ervan voor een individuele persoon is zeer moeilijk. Op dit moment is het nog niet bekend hoeveel antistoffen aanwezig moeten zijn om voldoende bescherming te bieden tegen COVID-19. Het heeft hierdoor momenteel weinig zin om hiervoor een bloedafname te laten doen, ook niet als immuun gecompromitteerde patiënt. Bovendien zijn niet alle serologische testen even geschikt, ze moeten gericht zijn op het S-antigen en enkel werkzame antistoffen meten, en dan nog blijft moeilijk om hieruit conclusies te trekken. Daarnaast hebben we ook cellulaire immuniteit (T-cellen) wat zeer moeilijk te meten is maar zeker ook bescherming en immuniteit biedt tegen het virus wanneer de hoeveelheid antistoffen afneemt.
Het kan inderdaad gebeuren dat je zelfs na vaccinatie toch nog COVID-19-positief wordt. Dat zit zo:
- Het duurt 10 tot 14 dagen na de eerste vaccinatie vooraleer je lichaam antistoffen ontwikkelt en de bescherming goed begint te werken. Als je dus in die periode blootgesteld wordt aan het virus, is je afweer nog niet voldoende gestimuleerd door het vaccin en kan je nog besmet raken.
- Net zoals andere vaccins biedt het COVID-19-vaccin geen 100% bescherming, ook niet na 2 dosissen. De Pfizer-BioNTech en Moderna vaccins bieden na volledige vaccinatie 94 à 95% bescherming tegen een milde vorm van infectie. AstraZeneca biedt iets meer dan 80% bescherming tegen een milde vorm van infectie (bij de tweede dosis op 12 weken).
- Omdat we niet nagaan of je op het moment van vaccinatie drager bent van het virus, kan het zijn dat je al besmet was op moment van de vaccinatie en kort na de eerste vaccinatie COVID-19 positief wordt en eventueel ziek wordt. Dat komt dan omdat je op het moment van de vaccinatie nog in incubatietijd was.
Het blijft dus belangrijk om ook na vaccinatie de veiligheidsmaatregelen te blijven volgen.
Uit de resultaten van de fase 3-studies blijkt dat de COVID-19-vaccins beschermen tegen een infectie (bevestigd door een PCR-test) en tegen ziekte en verwikkelingen (hospitalisaties, overlijden). Op basis van dierproeven bij apen gaan we ervan uit dat de vaccinatie het aantal dagen dat iemand besmettelijk is sterk inkort. Bovendien zal er - door in te spelen op klachten zoals niezen en hoesten - ook op die manier effect zijn op transmissie.
Ondertussen zijn de eerste gegevens beschikbaar die erop wijzen dat als je gevaccineerd bent en met het virus in contact komt, de virale lading met een factor 4 verminderd wordt, en dit 2 weken na je eerste vaccindosis. Dat wil zeggen dat de vaccinatie effect heeft op de besmettelijkheid. Dit wordt nu verder onderzocht.
Ja, ook nadat je gevaccineerd bent, is het belangrijk om de coronamaatregelen te blijven opvolgen. Als de druk op het gezondheidszorgsysteem laag is, zijn een aantal versoepelingen mogelijk.
Neen, het vaccin zelf zorgt ervoor dat je immuunsysteem gestimuleerd wordt en bereidt je lichaam voor om een bepaalde kiem te herkennen en zich tegen die kiem of infectieziekte te verdedigen. Als je dan later met het virus besmet raakt, herkent je immuunsysteem het virus en, omdat het al voorbereid is om het virus aan te vallen, beschermt het je tegen dat virus, bv. COVID-19. Het vaccin brengt dus geen levend afgezwakt virus binnen en maakt je dus niet besmettelijk. Je zal door vaccinatie ook geen positieve PCR-test afleggen.
Het certificaat wordt in de eerste plaats opgesteld en afgeleverd door het land waar de vaccinatie heeft plaatsgevonden.
Je kan van België vanaf 5 juli 2021 ook een vaccinatiecertificaat krijgen wanneer
- je gevaccineerd bent met een vaccin dat goedgekeurd is door het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) of met het Covishield-vaccin
- en je een Belgisch rijksregisternummer of een BIS-nummer hebt.
Als je niet aan bovenstaande voorwaarden voldoet, wordt er geen vaccinatiecertificaat uitgegeven door België. Je kan vragen of het land waar je de vaccinatie ontving, je bewijsstukken kan bezorgen. EU-landen zijn niet verplicht dit bewijsstuk te aanvaarden. Vraag na bij het land waar je naartoe wilt reizen of/welke bewijsstukken aanvaard worden van het land waar je de vaccinatie ontving.
Gevaccineerd met een vaccin goedgekeurd door het EMA
Je bent gevaccineerd met een vaccin van Pfizer, Moderna, AstraZeneca, Janssen of Covishield.
Neem in dat geval contact op met je Belgische huisarts om de vaccinatie te registreren. Huisartsen kunnen sinds 23 juni een vaccinatie én alle correcte gegevens (landcode en CNK-code) invoeren in de centrale vaccinatiedatabank Vaccinnet. Vóór 23 juni kon er enkel een eerder 'algemene' registratie gebeuren. Die vaccinaties werden dan wel opgenomen in bepaalde statistieken (bepalen vaccinatiegraad bijvoorbeeld), maar geven geen recht op een certificaat.
Heb je vóór 23 juni een algemene registratie laten doen? Dan moet je je opnieuw bij je Belgische huisarts melden om de registratie te laten aanvullen. Wanneer je aan de voorwaarden voldoet, komt er een certificaat.
Gevaccineerd met een vaccin dat niet goedgekeurd is door het EMA
Je bent gevaccineerd met een vaccin anders als Pfizer, Moderna, AstraZeneca, Janssen of Covishield, in dit geval kan je geen vaccinatiecertificaat ontvangen van België.
Je kan je opnieuw laten vaccineren met een nieuw vaccinatieschema met een EMA-goedgekeurd-vaccin. Laat je huisarts je vorige vaccinaties die toegediend werden in het buitenland opnemen in je medisch dossier. Nadien kan je contact opnemen met je plaatselijk vaccinatiecentrum om een nieuw vaccinatieschema op te starten. Je mag een nieuw vaccinatieschema opstarten vanaf 4 weken na je laatst toegediende corona-vaccin.
Lees meer over de COVID-certificaten op
Ik heb een BIS-nummer
Je kan je vaccinatiecertificaat digitaal opvragen via de CovidSafeBE-app en op websites zoals mijnburgerprofiel.be, mijngezondheid.be, COZO, MyHealthViewer, Helena na activatie van de digitale sleutels. Helena kan je ook raadplegen met een activatiecode van je arts. Meer info over digitale sleutels voor niet-Belgen.
Je kan het certificaat ook per post toegestuurd krijgen op je contactadres (als dit bekend is). Neem hiervoor telefonisch contact op met de Helpdesk Vlaanderen op het nummer 078 78 78 50.
Ik heb geen BIS-nummer
Je kan een vaccinatiecertificaat ontvangen op voorwaarde dat je vaccinatie geregistreerd staat in de vaccinatiedatabank. Neem hiervoor contact op met de huisarts, die kan een BIS-nummer aanmaken en de vaccinatie registreren op basis van het vaccinatiekaartje dat je ontving.
Na registratie is een vaccinatiecertificaat digitaal opvraagbaar. Je kan het ook per post toegestuurd krijgen op je contactadres (als dit bekend is).
Wijzigt je adres, verandert je naam of voornaam of verandert je rijksregisternummer? Je certificaat wordt NIET automatisch aangepast. Neem contact op met de helpdesk van de Vlaamse overheid op het nummer 078 78 78 50 (bereikbaar van 9 tot 19 uur op weekdagen) en vraag om het certificaat opnieuw te laten opstellen. Daarna download je best ook de nieuwe versie van je certificaat.
Lees meer over de COVID-certificaten op
Een besmetting na vaccinatie zal een impact hebben op de geldigheid van je vaccinatiecertificaat. Je certificaat wordt gedurende 11 dagen ongeldig.
Lees meer over de COVID-certificaten op
Sommige printers printen barcodes, QR-codes, … niet correct af. Er is dan niets of enkel een rode streep of zwart blok zichtbaar. Dit heeft te maken met de instellingen van je printer.
Mogelijke tip: vink de optie ‘Afdrukken als afbeelding/Print as Image’ aan. Die optie vind je onder de tab ‘Geavanceerd’.
Lees meer over de COVID-certificaten op
Meer info over het COVID Safe Ticket en de voorwaarden om veilig naar een evenement te kunnen gaan, hoe je toegang kan krijgen met je COVID-certificaat, of je al dan niet een PCR-test moet laten afnemen, ... lees je op de website covidsafe.be.