Vaccinatie tegen COVID-19: vraag en antwoord

Snel naar:

• Over de extra vaccinatie (na ja basisvaccinatie met 1 of 2 dosissen)
• Voor wie is vaccinatie tegen COVID-19
• en wanneer?
• Vaccins: ontwikkeling, veiligheid en bijwerkingen
• Praktische organisatie van de vaccinaties
• Wat na vaccinatie?
• Vaccinatiecertificaat

Over de extra vaccinatie (na je basisvaccinatie met 1 of 2 dosissen)

Het gaat om personen vanaf 12 jaar met verminderde immuniteit, veroorzaakt door een bepaalde aandoening of door een behandeling, waardoor ze minder beschermd kunnen zijn na basisvaccinatie met 1 of 2 dosissen. Een 'extra' dosis is aangewezen om maximale bescherming te verkrijgen tegen een ernstig ziekteverloop, hospitalisatie of zelfs overlijden door COVID-19.

Recente wetenschappelijke gegevens tonen aan dat het toedienen van een extra dosis mRNA vaccin (momenteel Pfizer of Moderna) bij deze patiënten met een verminderde immuniteit kan zorgen voor een betere immuunrespons. In België is daarom beslist om deze extra kwetsbare patiënten uit te nodigen voor een extra vaccinatiedosis, om zo hun bescherming tegen COVID-19 te optimaliseren.

Het betreft patiënten met:

• aangeboren afweerstoornissen
• chronische nierdialyse 
• inflammatoire ziekten die behandeld worden met immunosuppressiva
• bloedkankers of andere kwaadaardige tumoren, die in actieve behandeling zijn/of waren de voorbije 3 jaren
• pretransplant-, stamcel transplant- en orgaantransplant patiënten
• HIV-patiënten waarvan het aantal CD4-cellen lager ligt dan 200 per mm³ bloed

Opgelet! Deze groep is niet dezelfde als de personen die in het voorjaar al opgeroepen werden als risico-persoon of persoon met onderliggend lijden. De groep met verminderde immuniteit is veel kleiner dan de groep die in het voorjaar opgeroepen werd.

Kwetsbare personen die in aanmerking komen voor een extra vaccinatie worden uitgenodigd op basis van de gegevens van hun ziekenfonds, het Kankerregister en/of behandelende arts. Die selectie gebeurt automatisch.

Via www.myhealthviewer.be of www.mijngezondheid.belgie.be kan je zelf nakijken of je tot deze groep behoort.
Indien van toepassing zie je bovenaan een nieuwe activatie in september, dat is de extra prik. Onderaan staan je vorige vaccinaties vermeld.

Sta je niet op de lijst en meen je toch deel uit te maken van de risicogroep? Dan kunnen er meerdere oorzaken zijn waarom je nog geen uitnodiging ontving:

• Jeinitiële vaccinatieschema (1e en 2e prik) werd nog niet afgewerkt. Neem in dat geval contact op met je vaccinatiecentrum om het vaccinatieschema af te werken.
• Je 2e prik werd nog geen 28 dagen geleden toegediend. Wacht je uitnodiging af tot 4 weken na de laatste dosis.
• Je immuniteitsprobleem is recent, wordt niet medisch behandeld, wordt enkel opgevolgd via een specialist… Neem contact op met je huisarts om je alsnog te laten toevoegen aan de lijst.

Neen, dit is geen probleem.

Ongeacht het type vaccin dat bij de eerste en tweede prik gegeven werd, zal voor een extra dosis een vaccin van Pfizer of Moderna (mRNA-vaccin) toegediend worden. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat een extra dosis mRNA bij patiënten met een verminderde immuniteit kan zorgen voor een betere immuunrespons

Een uitgebreid wetenschappelijk rapport van en het advies van de Task Force Vaccinatie - waarvan naast de overheidsvertegenwoordigers, ook het KCE, Sciensano en de Hoge Gezondheidsraad deel van uitmaken - kan je terugvinden op de website van het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg.

Neen, dit is niet verplicht.

Recente wetenschappelijke gegevens tonen aan dat het toedienen van een extra vaccindosis bij personen met een verminderde immuniteit kan zorgen voor een betere immuunrespons. Een extra prik voor deze personen is dus sterk aanbevolen om hun bescherming tegen COVID-19 te optimaliseren.

Neen.

Personen die een extra vaccinatiedosis kregen zullen een extra vaccinatiecertificaat ontvangen, maar het certificaat van de basisvaccinatie (1e en 2e prik) blijft geldig als bewijs van volledige vaccinatie. Ook een weigering van de extra prik heeft geen invloed op het certificaat.

Voor wie is de vaccinatie en wanneer? 

• Iedereen die in België gedomicilieerd is en 12 jaar is of ouder, kan zich in België laten vaccineren. Je krijgt een persoonlijke uitnodiging volgens de volgorde van vaccineren die bepaald is in de vaccinatiestrategie en op basis van je gegevens in het Rijksregister.  12- tot 15-jarigen hebben wel de toestemming nodig van een ouder of voogd om gevaccineerd te mogen worden.
  • Voor bepaalde moeilijk bereikbare groepen zal men via respectieve ngo’s te werk gaan (bv. daklozen). Die personen hebben ook een rijksregisternummer als ze Belg zijn, en een domicilieadres van hun ngo.
• Belgen die officieel wonen en/of werken in het buitenland, worden in principe gevaccineerd in het land van verblijf. Maar ze kunnen er ook voor kiezen om in België gevaccineerd te worden. 
• Niet-Belgen die langer dan 3 maanden in België verblijven, kunnen in België worden gevaccineerd als zij zich aanmelden in het gemeentehuis van hun tijdelijke verblijfplaats voor een domicilie-, referentie- of verblijfsadres, of een BIS-nummer krijgen. Een BIS-nummer is een uniek identificatienummer voor personen die niet ingeschreven zijn in het Rijksregister, maar die toch een relatie hebben met de Belgische overheden. Het gaat bijvoorbeeld om:
  • buitenlandse stagiairs  of werknemers die meer dan 3 maanden actief zijn in de Belgische gezondheidszorg.
  • niet-Belgen die meer dan 3 maanden in België als student of werknemer ingeschreven zijn. 
  • niet-Belgen die meer dan 3 maanden in België verblijven (niet als werknemer of student).
• Personen die langer dan 3 maanden in België verblijven en gevaccineerd zijn met een niet-EMA-goedgekeurd vaccin, kunnen zich opnieuw laten vaccineren met een nieuw vaccinatieschema met een Europees goedgekeurd vaccin.

Ben je Belg, maar woon of werk je in het buitenland, dan word je in principe gevaccineerd in het land van verblijf. Maar je kan er ook voor kiezen om in België gevaccineerd te worden, zeker als je in een land woont dat niet werkt met dezelfde coronavaccins als in België.

• Dezelfde vaccins. Belgen die wonen in landen die dezelfde vaccintypes gebruiken als België, krijgen de raad om zich ter plaatse te laten vaccineren. Als je je niet in het land van verblijf kan laten vaccineren of praktische bekommernissen je zouden verhinderen,  dan kan je ervoor kiezen om je toch in België te laten inenten. Dat zou ten vroegste vanaf augustus kunnen. 
• Andere vaccins. In zo'n 150-tal landen of territoria wordt er gewerkt met andere vaccins dan in België. Belgen die daar wonen en op de ambassade of het consulaat-generaal ter plaatse zijn ingeschreven, kunnen zich registreren voor vaccinatie in België. Die vaccinatie is voorzien vanaf juni. Ook hun partner van een andere nationaliteit en meerderjarige kinderen kunnen zich in België laten vaccineren. 

Meer info

• Vaccinatie van Belgen in het buitenland | FOD Buitenlandse Zaken
• Belg in het buitenland? Neem contact op de Belgische ambassade of het Consulaat-Generaal in het land van verblijf.

Niet-Belgen die langer dan 3 maanden in België verblijven, kunnen in België worden gevaccineerd als zij zich aanmelden in het gemeentehuis van hun tijdelijke verblijfplaats voor een domicilie-, referentie- of verblijfsadres, of een BIS-nummer krijgen. Een BIS-nummer is een uniek identificatienummer voor personen die niet ingeschreven zijn in het Rijksregister, maar die toch een relatie hebben met de Belgische overheden. Het gaat bijvoorbeeld om:

• buitenlandse stagiairs of werknemers die meer dan 3 maanden actief zijn in de Belgische gezondheidszorg.
• niet-Belgen die meer dan 3 maanden in België als student of werknemer ingeschreven zijn.
• niet-Belgen die meer dan 3 maanden in België verblijven (niet als werknemer of student).
   

De Hoge Gezondheidsraad beveelt sterk aan dat zwangere vrouwen zich laten vaccineren, ongeacht wanneer tijdens de zwangerschap. Zwangere vrouwen die besmet raken met COVID-19 lopen immers een hogere kans op ernstige ziekte en op een premature bevalling met gezondheidsrisico's voor de baby. Deze vrouwen kunnen zich sinds 4 mei prioritair laten vaccineren met een mRNA-vaccin. Zij kunnen hiervoor contact opnemen met hun huisarts. 

Zwangere vrouwen die gevaccineerd werden vóór de beslissing om deze doelgroep een mRNA-vaccin te geven en die een eerste dosis AstraZeneca ontvingen, krijgen ook de tweede dosis van AstraZeneca. Ook vrouwen die zwanger worden tussen de eerste en tweede prik AstraZeneca ontvangen de tweede dosis AstraZeneca zoals gepland.

Wil je zwanger worden, ook dan wordt sterk aanbevolen om je te laten vaccineren.

• Bekijk de video waarin Isabelle Dehaene van de Vrouwenkliniek UZ Gent toelicht waarom coronavaccinatie tijdens je zwangerschap belangrijk is.
• Lees het advies van de Hoge Gezondheidsraad inzake SARS-CoV-2-vaccinatie met behulp van een boodschapper RNA-vaccin van zwangere vrouwen, vrouwen die zwanger willen worden of vrouwen die borstvoeding geven

Als je borstvoeding geeft, mag je je laten vaccineren tegen COVID-19. Dat kan met alle beschikbare vaccins in België, namelijk Pfizer-BioNTech, Moderna, AstraZeneca en Janssen. Je moet de borstvoeding niet onderbreken. Hoewel er geen wetenschappelijke studies zijn over de veiligheid van deze vaccins voor de zogende baby gaat men ervan uit op basis van de werking dat deze vaccins veilig zijn omdat ze geen levend virus bevatten en omdat de vaccinonderdelen zeer snel afgebroken worden in het lichaam van de vrouw.

Allergie op zich is geen contra-indicatie voor vaccinatie. Heb je ooit een onmiddellijke of ernstige allergische reactie gehad na een vorig vaccin of had je na inname van een geneesmiddel dringende medische zorg nodig? Bespreek dit dan zeker met je arts. 

Je arts zal je allergieën beoordelen en je zo nodig doorverwijzen voor evaluatie door een allergoloog of voor vaccinatie in het ziekenhuis.

Heb je systemische mastocytose of erfelijk angio-oedeem (2 zeldzame, erfelijke aandoeningen)? Neem contact op met je huisarts. Die neemt de nodige acties voor jouw vaccinatie.

De vaccins zelf bevatten geen bewaarmiddelen. Het dopje van het flacon van de vaccins bestaat niet uit latex. Mensen met een latexallergie mogen dus gerust het vaccin toegediend krijgen. 

• Ben je acuut ziek dan laat je je beter niet vaccineren. Stel je vaccinatie beter uit en plan een nieuwe afspraak in als je volledig genezen bent. 
• Ben je besmet met het coronavirus, en heb je klachten/symptomen? Stel je vaccinatie uit. Je kan gevaccineerd worden vanaf 14 dagen nadat je geen symptomen meer hebt. 
• Ben je besmet met het coronavirus, en heb je geen klachten/symptomen? Ook dan stel je de vaccinatie beter uit tot 14 dagen na de afname van je positieve coronatest.
• Heb je een ernstige of langdurige ziekte, dan is vaccinatie tegen COVID-19 sterk aanbevolen om je te beschermen tegen ernstige complicaties als gevolg van COVID-19. Een chronische aandoening vormt geen contra-indicatie voor de COVID-19-vaccinatie.
• Bij koorts boven 38°C wordt vaccinatie (ook met andere vaccins) uitgesteld totdat de koorts afgenomen is.
• Bij twijfel vraag je best raad aan je (huis)arts.
• Ben je in quarantaine op de dag van je vaccinatie? Stel je afspraak uit totdat je niet meer in quarantaine bent. 

Een natuurlijke infectie met het coronavirus geeft een immuniteit die slechts een aantal maanden aanhoudt. In de vaccinstudies ziet men dat er meer antistoffen (en ook geheugencellen) opgewekt worden waardoor de vaccins een betere bescherming geven dan de infectie zelf. Omdat de bescherming na het doormaken van COVID-19 ook maar enkele maanden duurt en er ondertussen herinfecties vastgesteld zijn geweest, zal vaccinatie aan mensen die COVID-19 hebben doorgemaakt aangeboden worden. Men verwacht dat de bescherming na vaccinatie langer zal duren dan na het doormaken van de ziekte. Dit wordt momenteel nog verder onderzocht. 

Wie kanker heeft gehad mag zich gerust laten vaccineren. 

Wie een behandeling krijgt, mag zich ook laten vaccineren: we raden wel aan om contact op te nemen met de oncoloog, behandelende arts of huisarts om het beste moment ten opzichte van de behandeling te plannen, om de werkzaamheid van het vaccin zo efficiënt mogelijk te maken.

Bloed, plasma en bloedplaatjes doneren is geen contra-indicatie voor coronavaccinatie.

Mag ik doneren na vaccinatie tegen COVID-19? 
Informeer je voor je afspraak bij het Rode Kruis over de tussentijd die je moet respecteren tussen de vaccinatie en de bloeddonatie. 

Enkel de persoonlijke assistenten die tewerkgesteld zijn met een arbeidscontract of takenovereenkomst in het kader van een persoonlijke-assistentiebudget (PAB) of persoonsvolgend budget (PVB), kwamen in aanmerking om prioritair te worden gevaccineerd als zorgprofessional.

Andere persoonlijke assistenten of mantelzorgers worden gevaccineerd wanneer hun leeftijdscategorie aan de beurt komt.

Hoewel geen enkele medische handeling volledig vrij is van risico of ongemak, heeft vaccinatie veel meer voordelen dan nadelen. Ook als je niet tot een risicogroep behoort is je laten vaccineren het beste plan.

• Minder risico op ernstige ziekte door COVID-19. Een besmetting met COVID-19 kan erg gevaarlijk zijn, sommige mensen hebben zelfs intensieve zorg nodig. Ook gezonde, jonge mensen kunnen ernstig ziek worden van het virus en langdurige klachten oplopen, zoals longschade of een lange periode van vermoeidheid. Coronavaccinatie beschermt je voor 100% tegen ernstige vormen van COVID-19. Lees meer over de werkzaamheid van de vaccins. 
• Je bent minder besmettelijk. De eerste gegevens wijzen op een verminderde virale lading bij gevaccineerden wanneer ze met COVID-19 in aanraking komen. Ben je gevaccineerd en kom je met het virus in contact, dan ben je niet alleen zelf beter beschermd, maar zal ook je virale lading lager zijn dan als je niet gevaccineerd bent. Dat betekent dat je minder snel andere mensen kan besmetten. 
• Je helpt de verspreiding van het virus (en mogelijke varianten) tegen te gaan. Voor een optimale doeltreffendheid van het vaccin bij de bevolking en het ontstaan van groepsimmuniteit, zou minstens 70% van de Belgen en liefst iedereen zich moeten laten vaccineren. Groepsimmuniteit wil zeggen dat een voldoende grote groep mensen weerstand heeft opgebouwd tegen het virus, waardoor het niet meer of nog maar zeer moeilijk kan circuleren. Zo zal het virus geen kans meer krijgen om zich massaal te verspreiden en een ernstige epidemie te veroorzaken met bijhorende lockdown maatregelen. En hoe sneller de vaccinatiegraad stijgt, hoe sneller ook de maatregelen versoepeld kunnen worden. Bovendien kan het virus zich bij groepsimmuniteit niet blijven vermenigvuldigen, waardoor nieuwe varianten minder kans krijgen.
• Je beschermt kwetsbare mensen die niet gevaccineerd kunnen worden. Als er voldoende mensen gevaccineerd zijn, zal  de groepsimmuniteit ook de personen beschermen die niet gevaccineerd kunnen of mogen worden zoals mensen met een ernstige allergische voorgeschiedenis op vaccins (type anafylactische reactie).

Alleen voor deze mensen is vaccinatie tegen COVID-19 niet aangewezen:

• mensen met een verleden van anafylactische shock op één van de bestanddelen van het vaccin  
• mensen met een allergie voor bestanddelen van het vaccin

Het kan eventueel nodig zijn je vaccinatie tijdelijk even uit te stellen.

De nadelen van COVID-19-vaccinatie wegen niet op tegen de voordelen van vaccinatie. Je kan even na de vaccinatie last krijgen van bijwerkingen. Die klachten verdwijnen spontaan na enkele dagen. Je mag hiervoor paracetamol innemen.

• Als je ziekteverschijnselen hebt met of zonder koorts (>38°C). Je kan ingeënt worden na genezing.  
• Als je een COVID-19 infectie doormaakt of positief getest bent voor COVID-19.
  • Had je COVID-symptomen? Dan mag je gevaccineerd worden vanaf dag 14 na genezing.
  • Had je geen COVID-symptomen? Dan mag je vanaf dag 14 na de test gevaccineerd worden.
• Als je in quarantaine zit. Vaccinatie wordt uitgesteld tot de quarantaineperiode  voorbij is. 

Vaccins: ontwikkeling, veiligheid en bijwerkingen

Het AstraZeneca-vaccin wordt ingezet vanaf 41 jaar vanwege een aantal meldingen van bloedstollingsstoornissen na vaccinatie. 

Het Europees Geneesmiddelenagentschap (EMA) heeft een grondige doorlichting gedaan van de gemelde gevallen in heel Europa. De conclusie op 23 april 2021 bleef dat het AstraZeneca-vaccin een veilig en goed werkend vaccin is. De voordelen van vaccinatie wegen ruim op tegen de mogelijke risico’s van zeer zeldzame bijwerkingen. Het EMA onderzocht de voordelen ten opzichte van het risico op deze zeldzame aandoening per leeftijdsgroep waardoor de voordelen zwaarder doorwegen voor personen ouder 40 jaar. 

Het EMA en zijn Veiligheidscomité (PRAC) vestigen de aandacht op een beperkt aantal meldingen over zeer zeldzame nevenwerkingen (combinatie van een verlaagd aantal bloedplaatjes met ernstige tromboses) tot 14 dagen na de toediening van het AstraZeneca-vaccin, en dit vooral bij jongere mensen, in o.a. Duitsland, Frankrijk en het VK. Er is geen aanwijzing dat de zeldzame nevenwerkingen meer optreden bij bepaalde risicopatiënten. 

Het EMA vraagt dat mensen die het AstraZeneca-vaccin ontvangen 2 weken aandachtig blijven voor de symptomen van de zeldzame nevenwerkingen en medische hulp inroepen als ze optreden. Een snelle reactie kan immers helpen bij het herstel en kan complicaties voorkomen.

Symptomen:

• Kortademigheid
• Pijn op de borst
• Aanhoudende buikpijn
• Zwelling van een been
• Hevige of verergering van hoofdpijn of wazig zien na vaccinatie
• Kleine rode plekken, niet enkel bij de injectieplaats

Het Europees Geneesmiddelenagentschap blijft dit ook verder onderzoeken, maar is van oordeel dat de voordelen van vaccinatie momenteel veel groter zijn dan de mogelijke risico's. Het vaccin beschermt tegen zware ziekte door COVID-19, een risico dat vele malen groter is dan de risico’s op ernstige bijwerkingen door vaccinatie. België volgt de aanbeveling van het EMA en zet de vaccinatiecampagne met het AstraZeneca-vaccin verder.

De artsen-specialisten van de Belgian Society on Thrombosis and Heamostasis ontwikkelden info voor artsen over trombocytopenie met trombosen na COVID-vaccinatie of voor mensen met onderliggende aandoeningen. Ook die specialisten blijven vaccinatie ten zeerste aanbevelen, zeker ook voor mensen die al tromboses gehad hebben. Een besmetting met COVID-19 verhoogt immers het risico op tromboses. 

Meer info

• Advies van de Hoge Gezondheidsraad: Voorlopige herverdeling vaccinatie met AstraZeneca naar aanleiding van standpunt European Medicines Agency (EMA) 
• De beoordeling van het Europees Geneesmiddelenagentschap (EMA)
• FAGG: laatste update over onderzoek naar trombo-embolische voorvallen bij het COVID-19 vaccin van AstraZeneca 
• Fact-check: Het coronavaccin van AstraZeneca is veilig, met een mogelijk zeer laag risico op zeldzame bloedstollingsstoornissen
• Video met prof. Leroux over AstraZeneca  
   

Op basis van de actueel beschikbare informatie van de bij EMA en FDA gemelde nevenwerkingen, heeft de interministeriële conferentie (IMC) op 10 juni beslist dat mensen jonger dan 41 jaar bij de algemene bevolking niet standaard worden uitgenodigd voor vaccinatie met dit type vaccin, maar wel gevaccineerd kunnen worden, als ze eerst voldoende geïnformeerd worden en zelf aangeven dit vaccin te willen krijgen. 

Het Janssen-vaccin wordt ook nog ingezet voor de thuisvaccinatie van ouderen en kwetsbare personen die zich niet kunnen verplaatsen. Ook een aantal specifieke groepen krijgen nog het Janssen-vaccin, zoals daklozen, mensen zonder papieren, personen die slechts zeer kort hier verblijven en naar landen trekken waar minder vaccins voorhanden zijn (bv. zeevaarders). Die specifieke groepen lopen het risico om geen tweede dosis van een vaccin te kunnen bekomen, waardoor ze onvoldoende beschermd blijven. In deze groepen mogen ook mensen jonger dan 41 jaar gevaccineerd worden met dit vaccin.

Er zijn een aantal meldingen van bloedstollingsstoornissen tot 3 weken na vaccinatie. Het gaat hier over een zeer zeldzame nevenwerking, namelijk een verlaagd aantal bloedplaatjes (cellen die het bloed helpen te stollen) met ernstige tromboses/bloedklonters. Er is geen aanwijzing dat de zeldzame nevenwerkingen meer optreden bij bepaalde risicopatiënten. 

Op 13 april 2021 hadden in de Verenigde Staten meer dan 7 miljoen mensen het COVID-19-vaccin van Janssen gekregen. Op 23 april werden er 15 gevallen gemeld. Dat betekent een geschat risico van 2 op 1.000.000 op deze nevenwerking. 

Het EMA vraagt dat mensen die het Janssen-vaccin ontvangen 3 weken aandachtig blijven voor de symptomen van deze zeldzame nevenwerkingen en medische hulp inroepen als ze optreden. Een snelle reactie kan immers helpen bij het herstel en kan complicaties voorkomen. Dit zijn mogelijke symptomen:

• kortademigheid 
• pijn ter hoogte van borst  
• aanhoudende buikpijn 
• zwelling van een been 
• hevige of verergering van hoofdpijn of wazig zien na vaccinatie 
• kleine rode plekken, niet enkel bij de injectieplaats. 

Meer info

Vaccinatiecentra dienen Janssen-vaccin niet meer toe aan mensen jonger dan 41 jaar

Er zijn zeer zeldzame gevallen van myocarditis en pericarditis voorgekomen na vaccinatie met het Pfizer en Moderna-vaccin. Myocarditis en pericarditis zijn hartontstekingen waar de hartspier of het hartzakje ontstoken is.
Binnen de Europese Economische Ruimte (EER) werden 177 miljoen dosissen van Pfizer toegediend met 283 meldingen van myocarditis of pericarditis. Voor Moderna zijn er 20 miljoen dosissen toegediend met 38 meldingen van myocarditis of pericarditis. 

De meeste meldingen zijn bij jonge mannen en jongens. Dit komt het vaakst voor na de tweede dosis en de symptomen komen meestal voor binnen een paar dagen na de toediening van het vaccin. De symptomen kunnen variëren, maar zijn vaak kortademigheid, een krachtige hartslag die onregelmatig kan zijn (hartkloppingen) en pijn op de borst. Het merendeel van de gevallen zijn mild met een gunstig verloop.

De gekende en mogelijke voordelen van COVID-19-vaccinatie wegen zwaarder door dan de bekende en potentiële risico's, waaronder het mogelijke risico op myocarditis of pericarditis. De meeste patiënten met myocarditis en pericarditis die zorg kregen reageerden goed op de behandeling. Hierdoor wordt vaccinatie tegen het coronavirus blijvend sterk aangeraden. 

Vaccins werken door het immuunsysteem van een persoon (de natuurlijke afweer van het lichaam) te stimuleren en voor te bereiden om een bepaalde kiem te herkennen en zich tegen die kiem of infectieziekte te verdedigen. Als je dan later met het virus besmet raakt, herkent je immuunsysteem het virus en, omdat het al voorbereid is om het virus aan te vallen, beschermt het je tegen dat virus, bv. COVID-19.

Er zijn verschillende soorten vaccins die elk op een andere manier zorgen voor de opbouw van de afweer tegen het virus.

• Lees meer over de werkzaamheid van de beschikbare vaccins
• Lees meer over hoe vaccins werken

Nee, mRNA-vaccins worden intramusculair toegediend en het mRNA wordt door een aantal menselijke cellen opgenomen. Het mRNA dringt de celkern niet binnen en zal dus niet in contact kunnen komen met het menselijk DNA. Het mRNA is een leescode voor de productie van een eiwit, het S-eiwit. De menselijke cel is in staat om die leescode te ontcijferen en heeft hiervoor geen tussenkomst van haar DNA nodig. Na ontcijferen zal de menselijke cel het S-eiwit produceren, zodat ons afweersysteem in staat is om specifiek tegen het S-eiwit antilichamen te vormen. Het mRNA verdwijnt al na een paar uur uit ons lichaam. 

De beschikbare coronavaccins bevatten geen dierlijke producten zoals gelatine. Ze zijn dus per definitie koosjer, halal en vegan. Meer info over de bestanddelen vind je in de bijsluiters van de coronavaccins.

• Lees meer over vaccinatie tegen COVID-19 bij verschillende levensbeschouwingen
• Zijn coronavaccins koosjer en halal | Gezondheid en Wetenschap

Vrouwen

Neen. De COVID-19-vaccinatie heeft geen effect op je vruchtbaarheid. Er is amper een  overeenkomst tussen het eiwit van die uitsteekseltjes en een eiwit dat een rol speelt in de vorming van de placenta bij een prille zwangerschap (syncytine-1). Wanneer je COVID-19 doormaakt of gevaccineerd wordt, ontwikkel je antistoffen tegen de uitsteekseltjes van het coronavirus. 

Vermits er dus geen overeenkomst is tussen die eiwitten, zullen de antistoffen geen effect hebben op de placenta. Mocht die overeenkomst er wel zijn,  dan zouden ook banale coronavirussen, die verkoudheden veroorzaken, de vruchtbaarheid aantasten, want alle coronavirussen hebben diezelfde minimale overeenkomst. En dit wordt helemaal niet waargenomen. Er is dus geen reden tot ongerustheid. 

Mannen

Er is geen enkele aanwijzing dat de coronavaccinatie een invloed heeft op de mannelijke vruchtbaarheid. Dat wordt ook niet verwacht. Dierproeven tonen alvast geen impact op de vruchtbaarheid of de spermakwaliteit.

Voor de meeste vaccins gaat het om een 2-dosis schema met 4 tot 12 weken interval. Krijg je het vaccin van Pfizer, dan is dat bijvoorbeeld 3 weken interval (als je vóór 13 juli bent uitgenodigd, is dat 5 weken). Krijg je het vaccin van AstraZeneca, dan is dat 8 weken interval (als je vóór 13 mei bent uitgenodigd, is dit 12 weken). Het Janssen-vaccin bestaat uit 1 dosis.

Je tweede vaccinatie zal gebeuren met hetzelfde vaccin als de eerste dosis. De vaccinatiecentra zullen over voldoende vaccins van het juiste type beschikken om elke persoon een tweede dosis met hetzelfde vaccintype te kunnen geven. Alle vaccins worden met naam en lotnummer geregistreerd in de centrale vaccinatiedatabank zodat je de juiste tweede dosis krijgt.

Je krijgt na je eerste vaccinatie een vaccinatiekaart mee, waarop staat met welk vaccin je gevaccineerd bent en wanneer je de tweede dosis krijgt. Hou die goed bij.

Lees meer over de beslissing over de inkorting van het interval voor AstraZeneca tot 8 weken.

Voor personen met een verminderde immuniteit kan het nodig zijn om een 3de dosis te geven. 

Lees meer over vaccinatie van immuun gecompomitteerde personen

Van zodra COVID-19 vaccins in Europa beschikbaar komen, is de informatie over die COVID-19 vaccins publiek beschikbaar via de website van het Europees Geneesmiddelenagentschap (EMA). Ook het FAGG publiceert systematisch informatie over o.a. de samenstelling van de beschikbare vaccins. 

De bestanddelen van de vaccins zijn te vinden in de bijsluiters. De bijsluiters vind je hier. Er zit geen gelatine of kippeneiwit in de vaccins, en al helemaal geen aluminium of kwik.

Is een vaccin goedgekeurd? Ook daarna houdt het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) het vaccin, en de studies in de gaten. Net zoals dat gebeurt voor medicijnen of andere vaccins. Want ieder medicijn of vaccin kent wel bijwerkingen. De meeste zijn vaak mild of van korte duur. 

Krijg je na vaccinatie last van bijwerkingen die al dan niet in de bijsluiter staan vermeld? Dan kan je dit melden aan het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG). Experten van het FAGG evalueren die bijwerkingen. Dergelijke bevindingen worden ook wereldwijd gedeeld. Door de gegevens op grote schaal bijeen te brengen, worden eventuele signalen sneller ontdekt.

Treedt er een zeldzame bijwerking op of gaat er iets mis met de kwaliteit van een medicijn of vaccin? Dan beoordeelt het FAGG dit en neemt ze actie waar nodig. Bijvoorbeeld door de bijsluiter aan te passen of zorgverleners te waarschuwen. In het uiterste geval wordt het medicijn of vaccin van de markt gehaald.

Meer info op de website van het FAGG

De snelheid van ontwikkeling van de COVID-19 vaccins wordt vooral bepaald door de mate waarin alle activiteiten voorrang hebben gekregen: vanaf de ontwikkeling, tot de adviezen van de Ethische Commissie of regelgevende overheden, en tot de uitvoering van de vaccinatiestudies in de onderzoekscentra in de verschillende landen. Door telkens voorrang te geven aan de COVID-19 studies worden er heel wat jaren gewonnen, zonder daarom de kwaliteit van de studies of de veiligheid van de vaccins in het gedrang te brengen. 

Alle regelgevende beslissingen met betrekking tot de toelating van vaccins worden onderbouwd door grondige tests, die voldoende robuuste gegevens opleveren om de patiëntveiligheid, de kwaliteit en de doeltreffendheid van het vaccin te waarborgen. Dat is nu niet anders. De wetenschappelijke deskundigen die vaccins evalueren, kijken altijd heel zorgvuldig naar de voordelen en eventuele risico's, met name omdat vaccins aan gezonde mensen worden toegediend. Elk lot vaccins wordt ook voortdurend gecontroleerd om ervoor te zorgen dat het veilig en doeltreffend blijft. 

Lees meer over het ontwikkelen en testen van coronavaccins

Virussen muteren constant. Dat wil zeggen dat een deel van het genetische materiaal in het virus verandert. Dat gebeurt aan verschillende snelheden voor verschillende virussen. Mutaties hebben niet noodzakelijkerwijs een invloed op hoe goed het vaccin tegen het virus werkt. 

• Voor de Britse variant tonen de eerste gegevens met de vaccins van Pfizer, Moderna, AstraZeneca en Janssen dat de vaccin-geïnduceerde antistoffen de variant kunnen neutraliseren. 
• Onderzoeken tonen aan dat de vaccins ook tegen de Indiase variant werken. Ze werken, maar iets minder goed dan tegen de varianten waarvoor het vaccin gemaakt is. Britse studies tonen wel aan dat je minder goed beschermd bent tegen de Indische variant als je maar 1 dosis van het vaccin van Pfizer of AstraZeneca hebt gekregen. Je tweede dosis van het vaccin is dus ontzettend belangrijk.
• Voor de Zuid-Afrikaanse variant scoren de 4 vaccins minder wat betreft werkzaamheid. Dit wordt verder onderzocht. 
   

Sommige vaccins blijven vele jaren na hun ontwikkeling werkzaam en bieden langdurige bescherming, zoals vaccins tegen mazelen of rubella. Aan de andere kant veranderen virusstammen voor ziekten zoals griep zo vaak en in die mate dat de vaccinsamenstelling jaarlijks moet worden bijgewerkt om werkzaam te zijn.

De wetenschappelijke gemeenschap en toezichthouders zullen controleren of het coronavirus in de loop van de tijd verandert en of de vaccins mensen kunnen beschermen tegen infectie met nieuwe varianten.

Lees meer over vaccins en virusvarianten.

Een vaccin wordt alleen goedgekeurd als de kwaliteit, de doeltreffendheid én de veiligheid voldoende zijn aangetoond. Daarom zijn de klinische studies zo belangrijk. In de laatste fase (fase 3) wordt het vaccin op grote groepen mensen getest, vaak op tienduizenden mensen. Bij het coronavaccin zijn dit er zelfs veel meer dan bij andere vaccins, zo tussen de 20.000 en 60.000 mensen (waarvan de helft het kandidaat-vaccin krijgt en de andere helft een placebo). Dankzij die studies zien we of én welke mogelijke bijwerkingen er kunnen optreden. De meeste bijwerkingen worden binnen 6 weken na vaccinatie zichtbaar. Die worden dan tijdens de klinische studies opgepikt. 

De kans op ernstige bijwerkingen nadat het vaccin is goedgekeurd, is dus klein. Toch kunnen we het nooit helemaal uitsluiten. Dit geldt niet alleen voor het coronavaccin, maar voor alle vaccins en medicijnen. Daarom houden we, ook na goedkeuring, het vaccin goed in de gaten. Voor het coronavaccin is er zelfs een speciaal bewakingssysteem opgezet om de veiligheid van de coronavaccins in de gaten te houden. Zo kunnen we snel ingrijpen als dit nodig is.

Bovendien zijn verschillende producenten vertrokken van bestaande constructies voor het maken van hun vaccin, waar we al lange termijn ervaring mee hebben. Dat geldt zowel voor de adeno-gebaseerde vaccins als voor de mRNA-vaccins.

De klinische studies van het Janssen-vaccin hebben onderzocht hoe de afweerreactie op gang komt na de toediening van 1 dosis van het vaccin. Uit die studie bleek dat 1 dosis een goede bescherming biedt tegen een ernstige COVID-19 infectie. Daardoor heb je dus maar 1 dosis nodig van het Janssen-vaccin.

Alle vaccins tegen COVID-19 die in België beschikbaar zijn, inclusief het Janssen-vaccin, zijn goedgekeurd door het Europees Geneesmiddelenagentschap (EMA) en mogen dus als veilig en voldoende werkzaam beschouwd worden om in een breed vaccinatieprogramma gebruikt te worden.

Voorheen werd aanbevolen om COVID-19-vaccins nooit samen met of kort voor of na een ander vaccin toe te dienen. Dit was uit voorzichtigheid wanneer deze vaccins nog heel nieuw waren en de veiligheid en werkzaamheid ervan nog niet zo uitgebreid gekend was.  

Deze houding kan gewijzigd worden nu er veel meer gegevens zijn over de veiligheid van de gebruikte vaccins. 

COVID-19-vaccins mogen nu uitzonderlijk worden toegediend zonder rekening te houden met de timing van andere vaccins. Dit omvat gelijktijdige toediening van het COVID-19-vaccin en andere vaccins op dezelfde dag, evenals gelijktijdige toediening binnen 14 dagen. Het is echter niet bekend of de reactogeniciteit (bijwerkingen) van het COVID-19-vaccin wordt verhoogd bij gelijktijdige toediening, ook met andere vaccins waarvan bekend is dat ze meer reactogeen zijn, zoals vaccins met adjuvans of levende vaccins. Bij de beslissing om een ​​(andere) vaccin(s) samen met een COVID-19-vaccin toe te dienen, moeten vaccinatieaanbieders dus zorgvuldig overwegen in hoeverre de patiënt het risico loopt verdere vaccinaties te missen (bv. vluchtelingen), wat zijn risico is op door vaccinatie te voorkomen ziekte (bv. een uitbraak of beroepsmatige blootstellingen), en het reactogeniciteitsprofiel van de vaccins in acht nemen. 

Praktisch: Wanneer er meerdere vaccins in één bezoek worden toegediend wordt iedere dosis toegediend op een andere inspuitingsplaats. Voor adolescenten en volwassenen mag de deltoidspier gebruikt worden voor meer dan een intramusculaire inspuiting, maar op verschillende plaatsen in de spier. Laat tussen de inspuiting liefst 2,5 cm of meer ruimte. Dien vaccins die een grotere kans hebben op een lokale reactie bij voorkeur toe in verschillende lichaamsdelen. 

Neen. Dat is ook niet nodig, want geen enkele aandoening geeft een verhoogde kans op bijwerkingen of vormt een reden om niet gevaccineerd te worden (behalve voor ernstige allergie). Dat geldt voor alle coronavaccins.

Ook voor mensen die een kankerbehandeling ondergaan, is er geen voorkeur voor een bepaald vaccin. Het gaat telkens om niet-levende vaccins met een hoge werkzaamheid tegen ernstige vormen van COVID-19 en tegen hospitalisatie door COVID-19, vanaf 3 weken na de eerste prik.

Het enige waarmee rekening gehouden wordt, zijn eventuele ernstige allergische reacties op niet-COVID-19-gerelateerde vaccinaties in het verleden of gekende allergische reacties op bepaalde bestanddelen van de coronavaccins. Het feit dat men in de vaccinatiecentra vraagt of je bloedverdunners neemt, heeft alleen te maken met de nodige duur van drukken op de plaats van de prik om nabloeden te vermijden. 

Voor zwangere vrouwen is een mRNA-vaccin aangewezen. Dat wordt automatisch doorgegeven wanneer de huisarts een zwangere vrouw doorgeeft voor prioritaire vaccinatie.

Preventief paracetamol innemen vlak voor je coronavaccinatie heeft geen bewezen meerwaarde. Neem pas paracetamol in zodra je klachten hebt zoals spierpijn, hoofdpijn, koorts, …. De paracetamol zal snel genoeg werken.

Praktische organisatie van de vaccinaties

Neen. In België is alleen vaccinatie tegen polio verplicht. Alle andere vaccinaties zijn sterk aanbevolen. Dat is voor COVID-19 niet anders. Je kiest dus zelf of je je laat vaccineren tegen het coronavirus. Maar als minstens 70% van de mensen en liefst iedereen zich laat vaccineren, kan het coronavirus zich niet meer verspreiden. Een vaccinatie beschermt dus niet alleen jezelf, maar ook de mensen om je heen.

Ja, de vaccinatie tegen COVID-19 is gratis.

Als er om medische redenen een huisbezoek nodig is voor de vaccinatie kan je huisarts een huisbezoek aanrekenen, als hij of zij op geen andere manier vergoedingen ontvangt voor de geïnvesteerde tijd.

Je krijgt, als het zo ver is, een persoonlijke uitnodiging om je te laten vaccineren. De brief sturen we per post naar je officiële domicilieadres. Een digitale versie van je uitnodiging vind je ook meteen via Mijn Burgerprofiel. En als jouw e-mailadres of gsm-nummer gekend is bij je ziekenfonds, word je ook via dat kanaal verwittigd. Daarbij krijg je de optie om de afspraak te maken of verplaatsen, of de uitnodiging te weigeren. 

• Je uitnodiging voor coronavaccinatie
• Vaccinatiecentra in Vlaanderen: waar krijg ik mijn vaccin?

Neen. Het is op dit moment logistiek niet mogelijk om mensen een vaccin te laten kiezen. We zijn afhankelijk van welke vaccins er geleverd worden. Mensen laten kiezen zou de vaccinatiecampagne enorm vertragen.

De vaccins worden aangeboden aan beroepsgroepen, risicogroepen en leeftijdsgroepen in functie van de kenmerken en beschikbaarheid van de vaccins.  Alle vaccins tegen COVID-19 die in België beschikbaar zijn, zijn goedgekeurd door het Europees Geneesmiddelenagentschap (EMA) en mogen dus als veilig en voldoende werkzaam beschouwd worden om in een breed vaccinatieprogramma gebruikt te worden. 

Alleen als je een adenovirus-gebaseerde gentherapie krijgt, kan er worden afgeweken van het voorziene vaccin. Alle andere redenen voor het veranderen van vaccintype worden niet aanvaard. Het heeft dus ook geen zin dat je huisarts of specialist een attest schrijft voor het vaccinatiecentrum.

Personen met een verminderde immuniteit zullen als 3de dosis een mRNA vaccin krijgen (Pfizer of Moderna) ongeacht welk vaccins ze voordien al gekregen hebben. 

Je wordt gevaccineerd in een vaccinatiecentrum in jouw buurt op een afstand van 10 à 15 minuten rijden van je woonplaats. In jouw uitnodigingsbrief staat in welk vaccinatiecentrum je wordt verwacht.

Je vindt hier een overzicht met de locaties van de vaccinatiecentra.

We adviseren om je tweede dosis van AstraZeneca te laten toedienen, ook als je jonger bent dan 41 jaar. Voor een optimale bescherming zijn immers 2 dosissen nodig. Het risico op bijwerkingen is veel kleiner dan het voordeel dat je uit deze tweede dosis haalt. 

Onderzoek uit het Verenigd Koninkrijk geeft ook aan dat wie bij de eerste vaccinatie geen zeldzame bijwerking krijgt, dit ook niet bij de tweede vaccinatie krijgt. Bovendien tonen de onderzoeken van AstraZeneca aan dat bijwerkingen zoals hoofdpijn en koorts minder vaak voorkomen bij de tweede prik. 

We doen er alles aan om elk beschikbaar vaccin zo snel mogelijk toe te dienen. Toch zijn er continu vaccins die al geleverd zijn, maar nog niet toegediend. Ze lijken 'op voorraad' te zitten. Waarom zijn dan nog niet alle geleverde vaccins gebruikt?

• Er is een minimale doorlooptijd tussen het moment dat een vaccin wordt aangekondigd, in ons land arriveert en dat het kan worden toegediend aan een persoon
• Elk vaccin dat binnenkomt, wordt meteen ingezet: de doorlooptijd begint en loopt tot aan toediening. Ondertussen komen er nieuwe vaccins binnen, die dezelfde weg afleggen.

De weg van het vaccin naar een vaccinatiecentrum en de arm van persoon vind je hier, samen met de standaard doorlooptijd van elk type vaccin. 

Nee, je hoeft niet getest te worden op het virus (PCR) of antistoffen voor de vaccinatie. Ook als je besmet bent zonder dat je het weet, kan het vaccin veilig toegediend worden. Na vaccinatie worden de antistoffen ook niet gemeten. Momenteel is immers nog niet gekend hoeveel antistoffen we nodig hebben om beschermd te zijn. 

Ben je op de dag van je vaccinatie in quarantaine omdat je terugkeerde uit een rode zone? Stel je afspraak dan uit. Je mag pas een vaccin krijgen nadat je quarantaineattest verlopen is.

Probeer er eerst alles aan te doen om naar het vaccinatiecentrum te gaan. Dat zal altijd de snelste weg zijn om gevaccineerd te worden. Je kan je laten vergezellen door iemand die je helpt of bellen naar het vaccinatiecentrum voor een vervoersoplossing. 

Wie echt niet in het vaccinatiecentrum geraakt, kan thuis gevaccineerd worden. Dit kan enkel als je door gezondheidsproblemen niet naar het vaccinatiecentrum kan komen. Je huisarts zal beoordelen of jij thuis gevaccineerd moet worden en dat in overleg met jou organiseren.

Meer over thuisvaccinatie.

Wie niet is ingegaan op de vorige uitnodiging(en tot vaccinatie en dus niet gevaccineerd is, kan contact opnemen met het vaccinatiecentrum om zich alsnog te laten vaccineren.

Heb je er alles aan gedaan om je tweede afspraak voor vaccinatie na te komen, maar geraak je er écht niet? Dan kan je een inhaalvaccinatie krijgen, je neemt hiervoor contact op met het vaccinatiecentrum.

Vaccinatie is heel sterk aanbevolen, maar niet verplicht. Als je de eerste uitnodiging voor vaccinatie weigerde, kan je nog altijd gevaccineerd worden. Je moet hiervoor contact opnemen met het vaccinatiecentrum.

Ja, je kan je tweede prik in België krijgen als je in het buitenland een eerste dosis ontving van een vaccin dat goedgekeurd is door het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) of van het als gelijkwaardig goedgekeurd vaccintype CoviShield. Je moet dan eerst contact opnemen met je huisarts om je vaccinatie te laten registreren. Daarna kan je bij het vaccinatiecentrum van je woon- of verblijfplaats terecht voor de tweede prik. Het vaccinatieschema wordt dan afgerond met hetzelfde vaccintype, ongeacht de termijn tussen 2 vaccinaties. Het is dus niet nodig een nieuw schema op te starten, er moet enkel een tweede dosis toegediend worden. Zo kan je alsnog het COVID certificaat van volledige vaccinatie bekomen.

Ontving je in het buitenland een eerste dosis van een vaccin dat (nog) niet goedgekeurd is door het EMA (bv. Sputnik V of Sinovac) met uitzondering van CoviShield, dan kan je geen tweede prik van herzelfde vaccin krijgen in België krijgen. Kan je niet naar het land waar je je eerste vaccin ontving voor een tweede dosis dan kan je in België opnieuw gevaccineerd worden met een andere vaccin en vaccinatieschema.

Neen, elk vaccinatiecentrum staat in voor de vaccinatie van de mensen in een aantal gemeentes. De gemeente waar je woont, bepaalt in welk vaccinatiecentrum je gevaccineerd wordt. Wisselen is niet mogelijk, dat zou voor te grote logistieke en operationele problemen zorgen bij het uitnodigen van mensen en het beheren van de voorraad van nodige vaccins in elk centrum. 

Dat is geen reden voor een prioritaire vaccinatie. Ook niet als je voor je werk of voor je studies moet reizen. 

Neem contact op met je vaccinatiecentrum. Dat is gekoppeld aan je postcode. Elk vaccinatiecentrum heeft een callcenter om dergelijke problemen op te lossen. Je kan het adres en telefoonnummer van jouw vaccinatiecentrum terugvinden in Mijn Burgerprofiel.

Het vaccinatiecentrum waar je gevaccineerd zal worden, wordt bepaald aan de hand van jouw domicilieadres. Afhankelijk van de snelheid waarmee de lokale besturen jouw domiciliewijziging doorvoeren en de timing van jouw vaccinatie zal je ofwel in het vaccinatiecentrum van jouw oorspronkelijke woonplaats gevaccineerd worden, ofwel in het vaccinatiecentrum van jouw nieuwe woonplaats. Krijg je 2 prikken, dan worden die altijd in hetzelfde vaccinatiecentrum gegeven, ook al wijzigt jouw domicilie-adres in tussentijd.

Wil je als vrijwilliger-zorgverlener helpen in een vaccinatiecentrum? Ook studenten en gepensioneerden zijn meer dan welkom! Schrijf je in op de verschillende platformen waar men op zoek gaat naar vrijwilligers of tijdelijke werkkrachten:

• www.helpdehelpers.be: specifiek voor mensen met (para)medische achtergrond, zowel inzet als vrijwilliger als tijdelijke werkkracht
• crisisvrijwilligers.rodekruis.be: vrijwilligers bij het Rode Kruis
• www.vdab.be/helpindezorg: vacatures voor de zorg, vooral niet-medische profielen

Heel wat vaccinatiecentra hebben ook lokale kanalen en websites om vrijwilligers te rekruteren. De vaccinatiecentra kiezen uiteraard zelf op welke vrijwilligers zij een beroep doen.

Ja. Dat kan door maximaal 1 persoon. Meld dat bij aankomst meteen aan de stewards van het vaccinatiecentrum. 

De persoon die je begeleidt moet strikte regels volgen. Merken de stewards dat de begeleiding niet echt nodig is, dan kunnen zij de begeleider weigeren. 

Heb je begeleiding van een mantelzorger met een officieel attest, dan krijgt die een aanwezigheidsattest. De mantelzorger wordt niet op hetzelfde moment gevaccineerd. Hij of zij moet zijn/haar beurt afwachten.

Ben je 16 of 17 jaar? Dan mag je zelf beslissen of je je laat vaccineren. Omdat je ‘medisch meerderjarig’ bent, word je in staat geacht om daar zelf over te kunnen beslissen. De toestemming van je ouders is niet nodig, en omgekeerd kunnen ze je ook niet verplichten om je te laten vaccineren. Je moet in het vaccinatiecentrum ook geen formulier van ‘geïnformeerde toestemming’ ondertekenen. Het feit dat je je aanbiedt om gevaccineerd te worden, geldt als toestemming.   

Ben je 15 jaar of jonger? Dan moet je normaal samen met je ouder(s) of voogd beslissen of je gevaccineerd wordt. Kom samen met je ouder(s) of voogd naar het vaccinatiecentrum. Als je ouder of voogd niet mee kan, mag je alleen komen met een door je ouder(s) of voogd ondertekende brief. Deze brief moet de volgende elementen bevatten: 

• naam, voornaam en geboortedatum van de jongere 
• naam, voornaam en handtekening van een ouder of voogd 
• datum van de ondertekening  
• een expliciete vermelding ‘Ik wens mijn kind te laten vaccineren tegen COVID-19 in het vaccinatiecentrum’.  

Kom je alleen naar het vaccinatiecentrum zonder een brief van je ouders? Dan zal je een gesprek met een arts in het vaccinatiecentrum hebben, om te bekijken of je zelf kan kiezen om je te laten vaccineren. Je zal nooit een document moeten ondertekenen dat je akkoord gaat om gevaccineerd te worden. Het feit dat je naar het vaccinatiecentrum komt en je aanbiedt voor vaccinatie is voldoende.  

Heb je nog vragen of twijfels? Spreek er dan over met je ouders en/of een zorgverlener (bij voorkeur je huisarts).

Lees hier meer over de vaccinatie van 12-15-jarigen.

Lees hier meer over patiëntenrechten

Net zoals bij andere vaccinaties moet voor een persoon die wilsonbekwaam is de toestemming worden gevraagd bij één van de volgende personen:  

• de houder van een zorgvolmacht
• de wettelijk vertegenwoordiger (als de houder van een zorgvolmacht niet beschikbaar is)
• de behandelende huisarts (indien geen van bovenstaande beschikbaar) 
• de coördinerend en raadgevend arts (indien geen van bovenstaande beschikbaar). 

De beslissing van de bewoner of de vertegenwoordiger wordt in het zorgdossier van de bewoner genoteerd, samen met de datum en de wijze waarop de toestemming werd verleend. Alleen als niet met zekerheid een mondelinge toestemming van een bevoegd persoon genoteerd kan worden in het zorgdossier (bv. bij onenigheid in de familie), is het aan te raden om de toestemming schriftelijk te documenteren. 

Neen, het vaccin is strikt persoonlijk. Je identiteit wordt gecontroleerd en alles wordt in het werk gesteld om eventuele identiteitswissel te voorkomen. Bovendien wordt het vaccin geregistreerd in de vaccinatieregistratie op jouw naam en komt het zo in je persoonlijk dossier. Via Myhealthviewer.be kun je dat online zien en ook een attest afdrukken als je ergens moet bewijzen dat je gevaccineerd bent. Dat heb je nodig als je eventuele nevenwerkingen van het vaccin wilt signaleren bij het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten.

Wat na vaccinatie?

Sommige vaccins beschermen je je hele leven lang, andere moet je om de zoveel jaar opnieuw herhalen. Hoe lang de coronavaccins je precies beschermen, is nog niet gekend. Momenteel wordt de beschermingsduur verder opgevolgd in de klinische studies van gevaccineerde vrijwilligers. 

Bij de meeste COVID-19 vaccins zijn 2 dosissen nodig voor een goede bescherming. Pas 2 weken na de laatste prik is de bescherming tegen COVID-19 optimaal en bevestigd door studies. We weten dat antistofbepalingen geen volledige weergave geven van de bescherming. De interpretatie ervan voor een individuele persoon is zeer moeilijk. Op dit moment is het nog niet bekend hoeveel antistoffen aanwezig moeten zijn om voldoende bescherming te bieden tegen covid-19. Het heeft hierdoor momenteel weinig zin om hiervoor een bloedafname te laten doen, ook niet als immuun gecompromitteerde patiënt. Bovendien zijn niet alle serologische testen even geschikt, ze moeten gericht zijn op het S-antigen en enkel werkzame antistoffen meten, en dan nog blijft moeilijk om hieruit conclusies te trekken. Daarnaast hebben we ook cellulaire immuniteit (T-cellen) wat zeer moeilijk te meten is maar zeker ook bescherming en immuniteit biedt tegen het virus wanneer de hoeveelheid antistoffen afneemt.

De kans is klein, maar het kan gebeuren dat je zelfs na vaccinatie toch nog COVID-19-positief wordt. Dat zit zo:

• Het duurt 10 tot 14 dagen na de eerste vaccinatie vooraleer je lichaam antistoffen ontwikkelt en de bescherming goed begint te werken. Als je dus in die periode blootgesteld wordt aan het virus, is je afweer nog niet voldoende gestimuleerd door het vaccin en kan je nog besmet raken. 
• Net zoals andere vaccins biedt het COVID-19-vaccin geen 100% bescherming, ook niet na 2 dosissen. De Pfizer-BioNTech en Moderna vaccins bieden na volledige vaccinatie 94 à 95% bescherming  tegen een milde vorm van infectie. AstraZeneca biedt iets meer dan 80% bescherming tegen een milde vorm van infectie (bij de tweede dosis op 12 weken).
• Omdat we niet nagaan of je op het moment van vaccinatie drager bent van het virus, kan het zijn dat je al besmet was op moment van de vaccinatie en kort na de eerste vaccinatie COVID-19 positief wordt en eventueel ziek wordt. Dat komt dan omdat je op het moment van de vaccinatie nog in incubatietijd was.

Het blijft dus belangrijk om ook na vaccinatie de veiligheidsmaatregelen te blijven volgen.

Uit de resultaten van de fase 3-studies blijkt dat de COVID-19-vaccins beschermen tegen een infectie (bevestigd door een PCR-test) en tegen ziekte en verwikkelingen (hospitalisaties, overlijden). Op basis van dierproeven bij apen gaan we ervan uit dat de vaccinatie  het aantal dagen dat iemand besmettelijk is sterk inkort. Bovendien zal er - door in te spelen op klachten zoals niezen en hoesten - ook op die manier effect zijn op transmissie. 

Ondertussen zijn de eerste gegevens beschikbaar die erop wijzen dat als je gevaccineerd bent en met het virus in contact komt, de virale lading met een factor 4 verminderd wordt, en dit 2 weken na je eerste vaccindosis. Dat wil zeggen dat de vaccinatie effect heeft op de besmettelijkheid. Dit wordt nu verder onderzocht.

Ja, ook nadat je gevaccineerd bent, is het belangrijk om de coronamaatregelen te blijven opvolgen. Pas als meer dan 70 à 80%  van de bevolking is gevaccineerd, zullen we weer controle hebben over het virus en de verspreiding ervan. Als de druk op het gezondheidszorgsysteem vermindert, zullen een aantal versoepelingen mogelijk zijn. Maar momenteel moet je dus de coronamaatregelen blijven volgen, zowel voor je eigen veiligheid als die van de anderen. 

Neen, het vaccin zelf zorgt ervoor dat je immuunsysteem gestimuleerd wordt en bereidt je lichaam voor om een bepaalde kiem te herkennen en zich tegen die kiem of infectieziekte te verdedigen. Als je dan later met het virus besmet raakt, herkent je immuunsysteem het virus en, omdat het al voorbereid is om het virus aan te vallen, beschermt het je tegen dat virus, bv. COVID-19. Het vaccin brengt dus geen levend afgezwakt virus binnen en maakt je dus niet besmettelijk. Je zal door vaccinatie ook geen positieve PCR-test afleggen. 

Vaccinatiecertificaat

Het certificaat wordt in de eerste plaats opgesteld en afgeleverd door het land waar de vaccinatie heeft plaatsgevonden.

Je kan van België vanaf 5 juli 2021 ook een vaccinatiecertificaat krijgen wanneer 

• je gevaccineerd bent met een vaccin dat goedgekeurd is door het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) of met het Covishield-vaccin
• en je een Belgisch rijksregisternummer of een BIS-nummer hebt.

Neem in dat geval contact op met je Belgische huisarts om de vaccinatie te registreren. Huisartsen kunnen sinds 23 juni een vaccinatie én alle correcte gegevens (landcode en CNK-code) invoeren in de centrale vaccinatiedatabank Vaccinnet. Vóór 23 juni kon er enkel een eerder 'algemene' registratie gebeuren. Die vaccinaties werden dan wel opgenomen in bepaalde statistieken (bepalen vaccinatiegraad bijvoorbeeld), maar geven geen recht op een certificaat.

Heb je vóór 23 juni een algemene registratie laten doen? Dan moet je je opnieuw bij je Belgische huisarts melden om de registratie te laten aanvullen. Wanneer je aan de voorwaarden voldoet, komt er een certificaat.
Als je niet aan bovenstaande voorwaarden voldoet, wordt er geen vaccinatiecertificaat uitgegeven door België. Je kan vragen of het land waar je de vaccinatie ontving, je bewijsstukken kan bezorgen. EU-landen zijn niet verplicht dit bewijsstuk te aanvaarden. Vraag na bij het land waar je naartoe wilt reizen of/welke bewijsstukken aanvaard worden van het land waar je de vaccinatie ontving. 

Lees meer over de COVID-certificaten op 

• de website van de app CovidSafeBe
• de webpagina over COVID-certificaten op vlaanderen.be

Ik heb een BIS-nummer

Je kan je vaccinatiecertificaat digitaal opvragen via de CovidSafeBE-app en op websites zoals mijnburgerprofiel.be, mijngezondheid.be, COZO, MyHealthViewer, Helena na activatie van de digitale sleutels. Helena kan je ook raadplegen met een activatiecode van je arts. Meer info over digitale sleutels voor niet-Belgen. 

Je kan het certificaat ook per post toegestuurd krijgen op je contactadres (als dit bekend is). Neem hiervoor telefonisch contact op met de Helpdesk Vlaanderen op het nummer 078 78 78 50. 

Ik heb geen BIS-nummer

Je kan een vaccinatiecertificaat ontvangen op voorwaarde dat je vaccinatie geregistreerd staat in de vaccinatiedatabank. Neem hiervoor contact op met de huisarts, die kan een BIS-nummer aanmaken en de vaccinatie registreren op basis van het vaccinatiekaartje dat je ontving.

Na registratie is een vaccinatiecertificaat digitaal opvraagbaar. Je kan het ook per post toegestuurd krijgen op je contactadres (als dit bekend is).
 

Wijzigt je adres, verandert je naam of voornaam of verandert je rijksregisternummer? Je certificaat wordt NIET automatisch aangepast. Neem contact op met de helpdesk van de Vlaamse overheid op het nummer 078 78 78 50 (bereikbaar van 9 tot 19 uur op weekdagen) en vraag om het certificaat opnieuw te laten opstellen. Daarna download je best ook de nieuwe versie van je certificaat. 

Lees meer over de COVID-certificaten op 

• de website van de app CovidSafeBe
• de webpagina over COVID-certificaten op vlaanderen.be

Een besmetting na vaccinatie heeft geen impact op de geldigheid van je vaccinatiecertificaat.

Lees meer over de COVID-certificaten op 

• de website van de app CovidSafeBe
• de webpagina over COVID-certificaten op vlaanderen.be

Sommige printers printen barcodes, QR-codes, … niet correct af. Er is dan niets of enkel een rode streep of zwart blok zichtbaar. Dit heeft te maken met de instellingen van je printer.

Mogelijke tip: vink de optie ‘Afdrukken als afbeelding/Print as Image’ aan. Die optie vind je onder de tab ‘Geavanceerd’.

Lees meer over de COVID-certificaten op 

• de website van de app CovidSafeBe
• de webpagina over COVID-certificaten op vlaanderen.be

Meer info over het COVID Safe Ticket en de voorwaarden om veilig naar een evenement te kunnen gaan, hoe je toegang kan krijgen met je COVID-certificaat, of je al dan niet een PCR-test moet laten afnemen, ... lees je op de website covidsafe.be.